چکیده:
گرچه وجود جهان پس از مرگ و زندگی اخروی، ازجمله اصول اعتقادی تمامی مسلمانان است، اما در مورد اینکه این نوع زندگی به چه گروهی از موجودات اختصاص دارد، دیدگاههای مختلفی توسط اندیشمندان مسلمان مطرح شده است. با عنایت به این امر، جریانشناختی برانگیختگی موجودات و زندگی پس از مرگ آنچنان موضوعی پیچیده و دشوار میباشد که بررسی و تحلیل آراء متفکران میتواند به رفع ابهامات، نابسامانیهای موجود دراینباره کمک نماید. لذا در این نوشتار برآنیم تا برانگیختگی موجودات از نگاه ابنسینا را با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی موردبررسی قرار دهیم. چراکه ابنسینا ازجمله مهمترین اندیشمندانی است که در این عرصه قلمزده و بر اساس مشرب فلسفی خویش به تبیین و تحلیل برانگیختگی موجودات پرداختهاست. یافتههای حاصل از بررسیهای صورت گرفته نشان میدهد در هندسه معرفتی ابنسینا مباحث «معاد» و «برانگیختگی موجودات» پیوند عمیق و نزدیک با بحث «نفس» دارد؛ به همین منظور در پژوهش حاضر ابتدا به بررسی و بیان چارچوب مفهومی نفس، مراتب نفس و قوای آن از دیدگاه ابنسینا پرداخته شده و سرانجام چگونگی برانگیختگی موجودات از منظر ایشان، مورد تحلیل قرار گرفته است.
Abstract : Although the existence of the world , and after the death of a future life, including the principle of all Muslims , but that this kind of life to what group of dedicated creatures , different views by Muslim scholars . With regardی arousal creatures and life after death issue is so complex and difficult and analysis can vote to remove ambiguities thinkers , existing disruptions to help about it . So in this document attempts to churn of creatures avicenna with the way the descriptive research . as Avicenna, including the most important thinkers who took part in the area and on the basis of humour to explain his philosophical and analysis of arousal creatures . The findingsof face surveys show in the geometry of cognitive avicenna discussions in the Hereafter, " " and " arousal creatures " deep and close ties with a discussion " ; " for this purpose in the present study first review and self - conceptual framework , and its forces from the perspective of Avicenna, and finally how arousal creatures from the perspective of them are analyzed.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي حاصل از بررسـي هـاي صـورت گرفتـه نشان مي دهد در هندسه معرفتي ابن سينا مباحث «معاد» و «برانگيختگي موجودات « پيوند عميق و نزديـک بـا بحـث «نفـس » دارد؛ بـه همين منظور در پژوهش حاضر ابتدا به بررسي و بيان چارچوب مفهومي نفس ، مراتب نفس و قواي آن از ديدگاه ابن سينا پرداخته شـده و سرانجام چگونگي برانگيختگي موجودات از منظر ايشان ، مورد تحليل قرار گرفته است .
بنابراين ، حاصل گفته هاي ابن سينا اين است که : ايشان ، مانند ارسـطو نفـس را بـه معنـاي مبـدأ حرکت گرفته و همه کائنـات را واجـد ايـن موهبـت دانسـته و بـه : «نفـس فلکـي»، «نفـس نبـاتي»، «نفس حيواني» و «نفس انساني» قائل گرديده و ميگويد: نفس جوهري است واحد ولي ازاين جهـت که داراي قواي مختلف ميباشد، افعال مختلف دارد.
در ادامـه بـه شـرح مختصري هر يک از ديدگاه ابن سينا ميپردازيم : دسته اول : نفس نباتي در باب نفس نباتي، مباحث گسترده مطرح شده ، از قبيل : ماهيت غـذا، اثبـات هـر قـوه و تغـاير آن ، مراتب قواي نباتي، موقعيت و جايگاه هرکدام و ارتباط اين قوه ها، با نفس حيواني و نفس انساني که ضرورت آن مباحث اينجا احساس نميشود و تنها ميتوان گفت که : نخسـتين امـري کـه حـدوث يافته و در هرم حوادث واقع ميباشد آثار علويه و جمادات معدينـه اسـت .
ابن سينا، در پاسخ به اين اعتراض که حيوانات نيز ادراک دارند، ميگويـد: «گرچـه حيـوان نيـز نفس خود را درک ميکند، اما اين ادراک با ادراک انسان ها نسبت بـه نفـس خـود متفـاوت اسـت .