چکیده:
مکتب ادبی ناتورالیسم [1] در نیمهی دوم سدهی نوزدهم میلادی در فرانسه توسط «امیل زولا [2]»، رماننویس فرانسوی بنیاد گذاشته شد و سپس دامنهی نفوذ آن به برخی کشورهای اروپایی و امریکا کشیده شد. این مکتب در پایان امپراتوری دوم در فرانسه با الهام گرفتن از نظرات فلسفی- ادبی «تن [3]»، منتقد بنام فرانسوی و بهتاثیر ریشهی دارتر، کارهای بزرگ فیزیولوژیستها و پزشکان و طب تجربی «کلود برنار [4]» به وجود آمد. تاثیرپذیری عمدهی این مکتب از نظر شکل ظاهر از نظریههای بیولوژیکی «داروین» و همچنین کاربرد عقاید فلسفی «اگوست کنت» و... در مطالعات اجتماعی و استعمال عقاید تن در نظریههای «جبر علمی [5]» در ادبیات است. اینها (عقاید فلسفی کنت و تن) در تفسیر روابط زندگی بر اساس تحوّلات اجتماعی و تاکید بر دیدگاههای مربوط به هستی انسان از اصول کاربردی و مهم ناتورالیسم بهشمار میروند. بر این اساس اعتقاد ناتورالیستها این است که انسان تمایل به عینیت دارد و رفتار او مانند کار یک ماشین بهشمار میرود و دربارهی آن مثل یک ماشین قضاوت اخلاقی ناممکن میشود؛ چراکه به حکم عوامل سهگانهی وراثت و محیط و لحظه محتوم است؛ از اینرو میتوان با داشتن دانشی از مکانیزم پدیدههای فطری در انسان قطعات متحرکهی ظهور عقلانی و احساساتیاش را تحت تاثیر و نفوذ وراثت و محیط و لحظه نشان داد و همچنانکه یک دانشمند طبیعی در سلسله حوادث و علل و موجبات آنها تحقیق می کند، در ادبیات نیز چنین تحقیقی لازم و عملی است؛ زیرا هنرمند هم مانند شیمیدان و زیستشناس یا فیزیکدان میتواند با مواد کارش «تجربه» کند. در این مقاله سعی شده است داستانهای ناتورالیستی آثار محمود دولت آبادی، شناسایی و در حدّ توان شرح و بررسی شود؛ تا از این دریچه بهتر بتوان به جهانبینی و دنیای اندیشهی این نویسندهی توانمند نظری افکند. با این تعریف که ناتورالیسم نویسندگان ایران- نه بهتمام و کمال- تاثیرپذیر از ناتورالیسم نویسندگان غربی، بهویژه نویسندگان آمریکا و فرانسه است. [1]. naturalism [2]. Emil zola [3]. Taine [4]. Claude Bevnard [5]. Determinism
Naturalism was a literary movement taking place from the 1880s to 1940s that used detailed realism to suggest that social conditions, heredity, and environment had inescapable force in shaping human character. Naturalism is the outgrowth of literary realism, a prominent literary movement in mid-19th-century France and elsewhere. Naturalistic writers were influenced by Darwin’s theory of evolution, philosophical-literal ideas of Taine and experiments of a physiologist named Claude Bernard. Also, philosophical opinions of Kant and Taine which were based on interpretations of social life and relationships influenced the principles of naturalism importantly. Thus, Naturalists believe that people’s behavior has the tendency to be objectified and treated like a machine and it would be impossible to judge it morally because of heredity, environment and moment is inevitable. Hence, we can have knowledge of the mechanisms of natural phenomena in man to define rational and emotional parts of his being which are under the influence of heredity, environment, and the moment. This paper aimed at identifying and describing the naturalistic aspects of Mahmoud Dowlatabadi stories. Naturalistic analysis of his stories can help us to have better in depth insight of his ideology.