چکیده:
در کتب ففهی اسلامی که مهمترین منبع حقوق مدنی ایران است به وصیت اهمیت فوق العاده و
خاصی داده شده است. وصیت بر دو قسم است: ( عهدی و تملیکی). وصیت عهدی ایقاع است و فقها
و حقوقدانان معتقدند که قبول, در وصیت عهدی شرط نیست و فقط به وصی اجازة حق رد وصیت را
در زمان حیات موصی داده اند و بعد از فوت موصی» حق رد وصیت وجود ندارد.
در وصیت تملیکی مشهور فقها عقیده دارند که قبول موصی له قبل از وفات موصی دارای
ارزش و اعتبار است و قبول مجدد موصی له پس از قوت موصی نزومی ندارد. گاهی اتفاق می اقتد که
موصی له قبل از اعلام ارادة خود و استیفاء حقش فوت می کند. در رابطه با این مسئله که حق قبول یا
رد به ورثه یا وراث متوفی به ارث میرسد یا نه؟ گروهی معتقدند که حق قبول وصیت به وراث
موصی له منتقل میشود در صورتی که موصی له پیش از قبول وصیت از دنیا رفته باشد» برخی گفته
اند: وصیت با مرگ موصی له باطل می شود گروهی نیز قائل به تفصیل شده اندء بدین صورت که اگر
موصی له در زمان حیات موصی بمیرد وصیت باطل است و اگر پس از وفات موصی بمیرد باطل نمی
شودء گروهی نیز معتقدند که اگر غرض موصی, به شخص موصی له تعلق گرفته باشد با مرگ موصی
له وصیت باطل میشود وگرنه وصیت باطل نمی شود.
خلاصه ماشینی:
در رابطه با اين مسئله که حق قبول يا رد به ورثه يا وراث متوفي به ارث ميرسد يا نه ؟ گروهي معتقدند که ، حق قبول وصيت به وراث موصي له منتقل ميشود در صورتي که موصي له پيش از قبول وصيت از دنيا رفته باشد، برخي گفته اند: وصيت با مرگ موصي له باطل مي شود، گروهي نيز قائل به تفصيل شده اند، بدين صورت که اگر موصي له در زمان حيات موصي بميرد وصيت باطل است و اگر پس از وفات موصي بميرد باطل نمي شود، گروهي نيز معتقدند که اگر غرض موصي، به شخص موصي له تعلق گرفته باشد با مرگ موصي له وصيت باطل ميشود وگرنه وصيت باطل نمي شود.
» (عاملي، شهيد ثاني، ١٤١٣، ج ٦، ص ١١٧) يعني آيا، قبول موصي له در انتقال ملک به او با موت موصي معتبر است يا اصلا اعتباري ندارد، بلکه ملک به وي قهراً همانند ارث منتقل مي گردد؟ و يا اين که : هر چند اعتبار ندارد ولي انتقال به صورت متزلزل حاصل مي شود و استقرار آن به قبول بستگي دارد ودر صورت ردّ، باطل شده و ملک به ورثۀ موصي بر مي گردد؟ در عبارات فوق ، فقها بين وصيت عهدي و تمليکي تفاوتي قائل نشده اند و به صورت مطلق بيان کرده اند که قبول در وصيت لازم است .
» در رابطه با زمان قبول وصيت بين فقها اختلاف نظر وجود دارد، اين که آيا لازم است قبول بعد از فوت موصي انجام شود يا آن که موصي له ميتواند قبل از وفات موصي نيز مورد وصيت را قبول نمايد، بعضي مانند طباطبايي در مستمسک العروه الوثقي معتقدند که «قبول » صرفا بايستي پس ازوفات موصي انجام گردد و قبل از وفات او فاقد هر گونه ارزش و اعتبار است .