چکیده:
با توجه به این واقعیت که فساد مالی و اقتصادی امروز به معضلی جهانی تبدیل شده است و تمامی کشورهای جهان از پیامدهای مخرب آن در امان نمی باشند بحث در خصوص اقدامات و تدابیر که بتواند از بروز چنین معضلی پیشگیری نماید اهمیتی دو چندان می یابد. با این وصف، توجه به خصیصه فراملی و سازمان یافتگی فساد مالی و ویژگی های خاص مرتکبین آن مبارزه و پیشگیری از این پدیده مجرمانه را با چالش ها و دشواری هایی روبرو ساخته است . چنانکه اتخاذ تدابیر کیفری و غیر کیفری ( پیشگیری اجتماعی) در عمل با موفقیت قابل قبولی روبرو نشده است . در این میان، راهبرد های پیشگیری وضعی که با ساختار این گونه جرایم همخوانی بیشتری دارد می تواند نقش سازنده و موثری داشته باشد هر چند به لحاظ ابعاد گسترده مفاسد مالی نگاه تک بعدی مبارزه با این پدیده مجرمانه را با شکست روبرو می سازد ولی در کنار سایر تدابیر بایستی توجه ویژه به پیشگیری وضعی نمود . در آموزه های اسلامی نکات قابل توجهی در زمینه مبارزه و مقابله با مفاسد مالی وجود دارد که در این مقاله به عوامل پیشگیری وضعی از فساد مالی با تاکید بر آموزه های اسلامی پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
از آنجائیکه نظارت مستقیم با توجه به ابعاد وسیع سازمانها و مشاغل و همچنین عدم توانایی جامع مدیران مسئولان بر امر نظارت به تنهایی نمی تواند این کار کرد را تامین کند نظارت غیر مستقیم به عنوان شیوه ایی کار آمد نه تنها در شرایط کنونی بلکه از همان ابتدا در آموزه های اسلامی مطرح شده است که طی دو عنوان ذیل به آنها اشاره می کنیم .
جرم انگاشتن مقدمات رفتار مجرمانه و تحریم مقدمه حرام که از آن به سد ذرایع تعبیر می شود یکی از شیوه های پیشگیری وضعی در سیاست جنایی اسلام است ( میر خلیلی ، ١٣٩٠ ،٩٦) هر چند به طور اخص در آموزه های اسلامی مصداق بارزی از این شیوه برای مقابله با مفاسد مالی به چشم نمی خورد ولی در قالب کلی مباحثی مطرح شده که بهره جستن از این رهنمود ها می تواند به عنوان عاملی در جهت پیشگیری از وقوع مفاسد مالی باشد و به نوعی انگیزه مجرمان این جرایم را کاهش دهد چنانچه خداوند در قرآن کریم می فرماید : "اموال یکدیگر را به باطل و بر خلاف حق در میان خود نخورید و برای خوردن بخشی از اموال مردم به گناه ( قسمتی از آن ) آن را به حکام ندهید در حالی که می دانید این کار گناه است " ( سوره بقره ،٢، آیه ١٨٨).