چکیده:
در دهة 1390 تعدادی از تئاترها از فروش بسیار قابلتوجهی در ایران برخوردار بودند. هدف این مقاله، شناخت ابعاد و مؤلفههای ذائقة مخاطبان این نوع تئاترها و همچنین علل و عوامل حرکت به سمت این نوع ذائقه است. برای دستیابی به اهداف تحقیق از روش مصاحبة نیمهساختاریافته با صاحبنظران استفاده شده است. تعداد صاحبنظران بر اساس روش «نمونهگیری زنجیرهای» و «شاخص اشباع نظری دادهها» دوازده نفر تعیین شده و در صورتبندی و تبیین مقولهها و زیرمقولهها از تکنیک «مقایسة دائمی یافتهها» استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که عناصر تأثیرگذار بر افزایش میزان فروش نمایشها در دهة 1390 در دو دسته عناصر درونتئائری (مانند بازیگری، کارگردانی، موسیقی، نمایشنامه و ژانر نمایش) و برونتئاتری (تبلیغات، مکان اجرا و زمان اجرا) قابل دستهبندیاند. سلبریتیمحوری، تلاش برای دراماتورژی، معاصرسازی و ایرانیسازی نمایشهای مشهور غربی، استفاده از موسیقی (زنده) و دکورهای عظیم از جمله ویژگیهای پرتواتر این نوع نمایشهاست. همچنین عوامل مدیریتی- سیاسی (بهویژه شکلگیری بدون برنامهریزی تئاتر خصوصی)، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، هنری و تکنولوژیکی- رسانهای در شکلدهی به ذائقة ویژة مخاطبان در دهة 1390 مؤثر بودهاند که میتوان ذیل مفهوم «مجللبینی» آن را انتظام معنایی بخشید.
Many plays had high sales figures in Iran in the 2010s. This article aims to investigate the dimensions and components of the audience's taste in such plays and the factors leading to such a taste. To achieve the research objectives, the study used semi-structured interviews with 12 experts, whose number was determined based on "chain sampling" and "theoretical saturation index". Meanwhile, "perpetual comparison” of findings was used for the formulation and explanation of categories and subcategories. According to the research results, elements contributing to the higher sales of plays in the 2010s can be categorized into two categories, namely elements within the play (such as acting, directing, music, script, and genre) and elements outside the play (advertising, venue, and time of performance). Some of the main features of best-selling plays in Iran are celebrity-orientation, striving for dramaturgy, contemporization and Iranianization of famous Western plays, use of (live) music, and huge scenic designs. Furthermore, managerial-political (especially spontaneous formation of private theater), socio-cultural, economic, artistic and technological-media factors have been effective in shaping the special taste of the Iranian theater audience in the 2010s, which can be semantically regulated through the concept of "Luxury Viewing Form”.
خلاصه ماشینی:
با توجه به مقدمه و مسئله طرح شده ، این مقاله درصدد پاسخگویی به پرسش های محوری زیر است : عناصر مؤثر در پرفروش شدن تئاترها در دهۀ ١٣٩٠ چیست ؟ ذائقه مخاطبان این نوع تئاترها از دیدگاه صاحب نظران و کارشناسان حوزٔە تئاتر دارای چه ابعاد و مؤلفه هایی است ؟ علل و عوامل شکل گیری این ذائقه ویژه چیست ؟ چگونه میتوان بر اساس روندهای پیموده شده در جامعۀ ایران به آن ها نظم نظری بخشید؟ پیشینۀ پژوهش عمدٔە پژوهش های انجام یافته در زمینۀ موضوع تحقیق پیش رو، بر اساس مفاهیم نظری بوردیو و بر «جامعه شناسی مصرف » استوار هستند.
علاوه بر سطح فردی و گروهی، در ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Accessibility 2 Interaction 3 Proximity 4 Concentration 5 Gorton 6 Ethnographic 7 Press 8 Livingstone 9 building of audiences 50 سطح کلان ، بافت فرهنگی، ایستارهای تاریخی، باورهای مذهبی، شکل بندیهای اجتماعی، انگاره های سیاسی، قرائت های ایدئولوژیک ، سپهر رسانه ای و میادین هنری در یک جامعه نیز در خوانش و ذائقۀ مخاطبان تأثیرگذار است ، چراکه این مؤلفه ها در تجربه زیستی و درک هنری مخاطبان نقش مهمی دارند.
علل شکل گیری این نوع ذائقه را میتوان در روندها و رویه های مدیریتی- سیاسی، فرهنگی - اجتماعی، اقتصادی، هنری و تکنولوژیکی- رسانه ای بررسی کرد که موجب تغییراتی در سه ضلع نهاد مدیریت ، نهاد هنرمندان و نهاد مخاطبان شده و ذائقه مخاطبان را سمت و سوی ویژه بخشیده است .