چکیده:
در پژوهش حاضر به بررسی اطلاعات پزشکی و جایگاه علم پزشکی در ایران باستان و تاثیر
بسزایی که دین در علم پزشکی ایران باستان داشته و همچنین به نقش مغان و موبدان بهعنوان پزشکان
اولیه ایران باستان با مراجعه به متون دینی تاریخی پرداخته میشود. در پزشکی ایران باستان، قوانین
متقن پزشکی وجود داشته وعلم پزشکی همگام با نقدن آن روزگارانء رشتههای ختلف و دستاوردهای
متفاوتی داشته است که از طریق جنگها و رفت و آمدهای ایرانیان و یونانیان به نقدن یونان منتقل و
به نام آنها شهره گردید. پزشکی در ایران باستان برپایه پزشکی اوستایی بود که رد پای آنرا میتوان
در برخضی متون به جای ماندهی پهلوی دنبال کرد. علم پزشکی در این دورانء بالاخص در دوره
ساسانیان همچون سایر علوم، پیشرفت چشمگیری داشت. مطالب مربوط به پزشکی هخامنشیان به طور
پراکنده در کتب دینی از جمله کتابهای سوم دینکردء وندیداد و اوستا و مورخان یونانی آمدهاست.
In the present study, while examining medical information and the status of medical science in ancient Iran and the great impact that religion had on the medical science of ancient Iran, and also the role of Moghans and priests as early physicians of ancient Iran by referring to historical religious texts. In ancient Iranian medicine, there were strict medical laws and medical science, along with the civilization of those times, had different disciplines and different achievements that were transferred to the Greek civilization through the wars and travels of Iranians and Greeks and became famous by their names. In ancient Iran, it was based on Avestan medicine, the traces of which can be traced in some Pahlavi surviving texts, and on the other hand, they had relations with neighboring lands of Iran, including Egypt, Greece and Rome. Medical science in this period, especially During the Sassanid period, like other sciences, there was a significant progress. Materials related to Achaemenid medicine are scattered in religious books, including the third books of Dinkard, Vandidad, Avesta and Greek historians. But unfortunately, just as the Parthians lack information and resources in other cases, such reliable information can not be found in medical medicine.
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی: پزشکی در ایران باستان، دینکرد، هخامنشیان، اوستا مقدمه انجام پژوهش حاضر، صرفنظر از فایده علمی به دو ســبب بوده اســت: از سویی برای نمایاندن سهم ایران طی قرون متمادی در ساختن بنای فرهنگ و تمدن بشر که خود ادای فریضه ملی است و از ســویی دیگر، پاسخی پژوهشی به ادعای مرکزیت معنوی و پیشگامی اروپاست که این قاره را مهد علم و معنویت میشناســاند و ســایر اقوام و ملل را پیروان و ناقلان آن میشمارد.
در کتاب اوستا در بحث مربوط به پزشکان از پنج رشته تخصصی پزشکی نامبرده شده است که به زبان پارسی باستان عبارت بوده اند از: کرتو پزشک )کارد پزشک، جراح( منتر پزشک )روانپزشک( دار پزشک )پزشک قانونی( گیاه پزشک )پزشک گیاه شناس( تن پزشک )پزشک داخلی و عمومی( )توفیقی، 5731: 58(.
بنابراین چنین به نظر می رسد که جدا کردن طب از عقاید مذهبی و سحر و جادو و یا شیاطین فقط در یک مرحله گذرا انجام گرفته و در سایر موارد روشهای درمانی در دست پزشکان روحانی بوده و آداب و تشریفات مذهبی و سحر و جادو و درمان پزشکی نفوذ داشته است)وندیداد،434 :1382(.
در دوره باستان، پزشکان بیشــتر از میان روحانیون انتخاب میشدند و پزشکی با الهیات عموماً همراه بود و تقریباً این امور در دوران پزشــکی ایران باســتان و اقوام همزمان با ایرانیان به مانند قوم کلده و آشور و بابل و امثال آن دیده میشود )نجم آبادی، 255 :1366(.
دیدیم که در کتاب اوستا در بحث مربوط به پزشکان از پنج رشته تخصصی پزشکی نامبرده شده است که خود گویای اهمیت دانش پزشکی در ایران باستان و تخصصی شدن آن است.