چکیده:
تربیت در خانواده فراهم کنندۀ موجبات رشد و تعالی انسان و اساس تربیت رسمی و عمومی است. از این رو هدف از انجام این پژوهش، بررسی رویکردهای تربیت فرزند در خانواده از منظر سیرۀ امام رضا(ع) است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی تحلیلی، با هدف درکی دقیق از احادیث و روایات و سیرۀ امام رضا(ع) دربارۀ تربیت فرزند در خانواده انجام شده است. به این منظور از احادیث، روایات و تئوریهایی که دلالتها و اشارات مستقیم به بحث تربیت فرزند در خانواده داشته و به صورت ضمنی و تلویحی مرتبط با سیرۀ نظری و عملی امام رضا(ع) بوده، استفاده شده است. در سه رویکرد تربیت دینی، اجتماعی و علمی برخی از مقولههای بهدست آمده عبارتند از: پرورش هویت اجتماعی،گفتوگو، پرورش حس مسئولیتپذیری نسبت به جامعه و طبیعت و پرورش تفکر انتقادی. تجزیه و تحلیل امور با معیارهای صحیح و پیوستگی علم و عمل، یکی از شاخصههای تفکر انتقادی است. پیشنهاد این پژوهش، تدوین سندی معطوف به تربیت فرزند در خانواده از دیدگاه اسلام است. این سند برای خانواده قابلیت اجرایی و دولت نقش نظارتی و حمایتی دارد.
Education in the family provides the conditions for human growth and excellence and is the basis of formal and public education. Therefore, the purpose of this study was to investigate child-rearing approaches in the family; From the perspective of the biography of Imam Rida (as). This article was conducted using descriptive and analytical methodology, with the aim of detailed understanding of tradition and methodology of Imam Rida (as), about rearing a child in the family. For this purpose, those hadiths, narrations and theories have been used, which have direct implications and references to the discussion of educating a child in the family and are implicitly related to the theoretical and practical life of Imam Rida (as). In terms of methodology of Imam Rida (as), in the three approaches of religious, social and scientific education, some of the resulting categories are: cultivating social identity, dialogue, cultivating a sense of responsibility towards society and nature, and cultivating critical thinking. Analyzing things with the right criteria and the coherence of science and practice are other characteristics of critical thinking. The proposal of this research is to compile a document focused on rearing children in the family from the perspective of Islam. This document is enforceable for the family and the government has a supervisory and supportive role.
خلاصه ماشینی:
بـه ايـن منظـور از احاديــث ، روايــات و تئوري هايــي کــه دلالت هــا و اشــارات مســتقيم بــه بحــث تربيــت فرزنــد در خانــواده داشـته و بـه صـورت ضمنـي و تلويحـي مرتبـط بـا سـيرٔە نظـري و عملـي امـام رضـا بـوده ، اسـتفاده شــده اســت .
تعريفــي از تربيــت کــه در ايــن پژوهــش مــد نظــر اســت ، عبــارت اسـت از: «فراينـدي تعالي جويانـه ، تعاملـي ، تدريجـي ، يکپارچـه و مبتنـي بـر نظـام معيارهـاي اسـلامي کـه بـه منظـور هدايـت افـراد جامعـه بـه سـوي آمادگـي بـراي تحقـق آگاهانـه و اختياري مراتـب حيـات طيبـه در همـۀ ابعـاد، زمينه هـاي مناسـب تکويـن و تعالـي پيوسـتۀ هويـت ايشـان را در راســتاي شــکل گيري و پيشــرفت جامعــۀ صالــح اســلامي فراهــم مي آورد»(ســند تحــول بنياديـن آمـوزش و پـرورش ، ۱۳۹۰: ۱۰(.
يافته هاي پژوهش تربيت فرزند در خانواده با توجه به سيرٔە امام رضا ؛ شـواهد بـه دسـت آمده از پژوهـش نشـان داد کـه در سـيرٔە امـام رضـا ، تربيـت در خانـواده مقولــۀ مهمــي در زندگــي اســت و بــه تدبيــر و درايــت کافــي نيــاز دارد.
امـام رضـا بـه رابطـۀ متقابـل ايمـان و اخـلاق اشـاره و بـه نقـل از رسـول خـدا فرمودنـد: «بهتريــن مــردم ازنظــر ايمــان ، خوش خوي تريــن و مهربان تريــن آن هــا نســبت بــه خانــواده اش اسـت و مـن مهربان تريـن شـما بـه خانـواده ام هسـتم »۲( منسـوب بـه علي بن موسـي الرضا ، بي تــا: ٥۱-٥۲).