چکیده:
عمدۀ شهرهایی که بین دو رودخانۀ دجله و فرات قرار گرفتند، نقش مهمی در تمدن شرق و غرب داشتند. یکی از این شهرهای کاروانی مهم هاترا است. هاترا یا الحضر در اوایل قرن اول میلادی به پایگاه مهمی برای شاهنشاهی اشکانیان تبدیل شد و در مقابل فرهنگ و تهاجمات امپراطوری روم نقشی ویژه ایفا میکرد. هنر به کار رفته در پیکرههای حاکمان و ایزدان، القاب و عناوین ایرانی آنها و نمایش صحنههای ضیافت و شکار، حکایت از تاثیر فرهنگ اشکانی در این ایالت دارد. این ایالت حامی شاهنشاهی اشکانی، با مهاجرت اعراب بادیه-نشین به آنجا و اختلاط آیینها و مذاهب گوناگون و از سویی افزایش قدرت تجاری و مذهبیاش پیشرفت محسوسی داشت. به این دلایل نه تنها شاهنشاهی ایران، بلکه امپراطوری روم نیز چشم به این منطقه داشت. هاترا که در قرن دوم میلادی به مرکزی مهم در میانرودان شمالی تبدیل شد، در نهایت با تغییر موازنۀ قدرت در ایران و افزایش اختلافات بین شاهنشاهی ساسانی و امپراطوری روم، در سال 240 میلادی توسط شاپور یکم تسخیر و ویران شد.
خلاصه ماشینی:
"/> آگاهی ما از اهمیت پالمیرا برای امپراطوری روم از این جهت مشخص میشود که این ایالت در زمان هادریان از پرداخت Segal, “Arabs at Hatra and the vicinity: marginalia on new Aramaic texts”, p.
با این حال و براساس کتیبههای مکشوفه از هاترا، سناتروک دوم (240 – 200 م) بهعنوان آخرین شاه هاترا سیستم دفاعی شهر را با اضافه کردن دیوار بیرونی و خندقی در اطرف آن تقویت کرد؛ اما تغییر شرایط سیاسی حاکم در قرن سوم باعث شد که این بار شهر نه برای دشمنی از سوی غرب، بلکه در مقابل نیرویی تازه نفس از سوی شرق، یعنی شاهنشاهی ساسانی آماده میشد.
با دقت بر روی سلاح پیکرهها، ماهیت تزئینی آنها و همچنین دیوارنگارههایی که نقش سوارهنظام را نشان میدهند، میتوان انعکاس استفاده از سلاحهای اشکانی در این ایالت را دید همچنین نقاشیهای دیواری که نمایانگر سوارکاران و صحنۀ شکار هستند، خود گویای تأثیر از هنر شاهنشاهی اشکانی است پیکرههای حاکمانی چون اتالو (Atālou) و سناتروک، با شمایلشناختی و تزئینات نزدیک به هنر اشکانی، پیکرههای ایزدانی چون میترا با هالهای بر اطراف صورت و همچنین صورتکهایی که نمای بیرونی دیوارهای معبد را میآراستند، اسلوبی ایرانی داشتند مهمترین پیکرهای که از دوران اشکانی به یادگار مانده است، Dirven, “Aspects of Hatrene religion: a note on the statues of kings and nobles from Hatra”, p.
A, “Hatra and the Parthian commonwealth,” Hatra: Politics, Culture and Religion Between Parthia and Rome, Proceedings of the conference held at the University of Amsterdam, Edited by Lucinda Dirven, 2009.
L, “Hatra: On the West of the East,” Hatra: Politics, Culture and Religion Between Parthia and Rome, Proceedings of the conference held at the University of Amsterdam, Edited by Lucinda Dirven, 2009, pp.