چکیده:
تابآوری مفهوم جدیدی است که رویکرد اصلی آن طراحی با آسیبپذیری کمتر و انعطافپذیری بیشتر در برابر تنشها و حوادث است، به گونهای که یک استان تابآور، آماده است که در مواقع اضطراری به سرعت به شرایط جدید پاسخ داده و با کمترین آسیب به کار خود ادامه میدهد. از اینرو، هدف از انجام این مطالعه سنجش تابآوری استانهای کشور با استفاده از شاخصهای اقتصادی، اجتماعی، زیرساختی و زیستمحیطی میباشد. برای این منظور 21 شاخص برای 31 استان کشور جمعآوری شد و با ادغام آنها شاخص ترکیبی تابآوری محاسبه شد. به منظور تعیین وزن هر یک از شاخصها از روش سلسله مراتبی فازی استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده وزن هر یک از شاخصهای تابآوری اقتصادی، زیرساختی، اجتماعی و زیستمحیطی به ترتیب برابر با 56/0، 13/0، 24/0 و 07/0 بدست آمد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از شاخص ترکیبی تابآوری، استانهای تهران (731/0)، خوزستان (498/0)، اصفهان (445/0)، فارس (439/0)، گیلان (420/0) و مازنداران (375/0) بیشترین تابآوری را در بین استانهای کشور دارند. همچنین استانهای سیستان و بلوچستان، قم، خراسانشمالی، خراسانجنوبی، هرمزگان، اردبیل و زنجان آسیبپذیرترین استانهای کشور میباشند. در نهایت با توجه به شاخصهای سازنده تابآوری، نقاط ضعف هر استان مشخص شد و در این راستا پیشنهاداتی ارائه گردید.
Resilience is a new concept whose main approach is to design with less vulnerability and more flexibility in the face of stress and accidents so that a resilient province is ready to respond quickly in an emergency. The new conditions respond and continue to work with minimal damage. Therefore, the purpose of this study is to measure the resilience of the country's provinces using economic, social, infrastructure and environmental indicators. For this purpose, 21 indicators were collected for 31 provinces of the country and by combining them, the combined resilience index was calculated. In order to determine the weight of each index, fuzzy hierarchical method was used. Based on the results, the weight of each of the indicators of economic, infrastructural, social and environmental resilience was equal to 0.56, 0.13, 0.24 and 0.07, respectively. Also, based on the results of the combined resilience index, the provinces of Tehran (0.731), Khuzestan (0.498), Isfahan (0.445), Fars (0.439), Gilan (0.420) and Mazandaran (0.375) have the highest resilience among the provinces of the country. Also, Sistan and Baluchestan, Qom, North Khorasan, South Khorasan, Hormozgan, Ardabil and Zanjan provinces are the most vulnerable provinces of the country. Finally, according to the constructive indicators of resilience, the weaknesses of each province were identified and suggestions were made in this regard. Therefore, it is recommended that by increasing investments and creating stability in the economic activities of deprived provinces with the aim of increasing economic resilience, the necessary grounds should be provided to increase the resilience of these provinces.
خلاصه ماشینی:
ازایـن رو، هـدف از انجـام این مطالعه سنجش تاب آوری استان های کشور با استفاده از شاخص های اقتصادی، اجتماعی، زیرساختی و زیست محیطی است .
در این میان استان یزد پایین ترین میزان تاب آوری را در بین اسـتان های منطقـه مرکـزی دارد؛ بنابراین ، ضروری است در برنامه ریزیها و تخصیص منابع بـه ارتقـاء و بهبـود بخش هـای دارای اولویـت توجـه ویژه ای شود.
٤- پس از تعیـین وزن هریـک از اجـزا، مقـادیر تـاب آوری در هـر یـک از شـاخص هـای تـاب آوری اقتصـادی، زیرساختی، اجتماعی و زیست محیطی (ܴ) برای هر استان به صورت زیر محاسبه شد: (رجوع شود به تصویر صفحه) که در رابطه بالا ݓ وزن هریک از اجزاء فرعی در زیر جزء اصلی است کـه بـا اسـتفاده از روش FAHP دسـت آمده است .
٥- درنهایت با استفاده از فرمول زیر می توان تاب آوری کلی هر استان (ܴܷ) را به صورت زیر محاسبه کرد: (رجوع شود به تصویر صفحه) که در این رابطه ܴܷ تاب آوری کلی iامین اسـتان ،ݓ وزن جـزء اصـلی محاسـبه شـده بـه روش FAHP و ܴ مقادیر تاب آوری در هر یک از شاخص های تاب آوری اقتصادی، زیرساختی، اجتماعی و زیست محیطی است .
همان طور که در جدول (٢) مشخص شـده اسـت بـرای محاسـبه تـاب آوری اجتماعی از ٧ شاخص استفاده شد که در این بین بیشترین وزن بـه شـاخص هـای توسـعه انسـانی، دسترسـی بـه آب آشامیدنی و بهداشت اختصاص داده شده است .
Regional climate resilience index: A novel multimethod comparative approach for indicator development, empirical validation and implementation.
Industrial structure or agency: What affects regional economic resilience?