چکیده:
پژوهش یک فرایند قابل مدیریت و نظامدهی است و یکی از پایههای اساسی تمدّنسازی شمرده می شود؛ از این رو طراحی نقشهی پژوهش هدفمند در مسیر تحقق تمدّنسازی با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب ضروری است. در این راستا باید اندیشههای آیت الله خامنهای را به مثابه اندیشمند و سردمدار تمدّنخواهی نوین اسلامی، مورد توجه و تحلیل قرار داد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی، با مطالعه تفصیلی بیانات رهبر معظم انقلاب در بازه زمانی 1379 تا 1397، به استخراج اصول و زیرساختهای مسیر پژوهش تمدّنساز پرداخته و به دو اصل «انطباق پژوهش بر نیازهای جاری و آینده کشور» و «دستیابی به مرجعیت و استقلال علمی» دستیافته است. به دنبال آن، مؤلفههای عملی هر یک را مورد تحلیل و واکاوی قرار داده است؛ در این راستا، چهار مؤلفه برای تحقق اصل نخست و شش مؤلفه برای اصل دوم ارائه کرده و تاکتیکهای عملیاتی را پیشنهاد نموده است.
خلاصه ماشینی:
در جامعه اسلامي نیز پژوهش بايد در مسير حرکت و رشد جامعه به سمت تحقق تمدن اسلامي قدم بردارد، زيرا از يکسو يکي از ارکان و پايههاي اصلي تمدنسازي، پژوهش و پيشرفت علمي است 2 و شايد هيچ نظريهپرداز تمدني نباشد که علم و پژوهش را رکن مهم تمدن به حساب نياورده باشد؛ از سوي ديگر اساساً پژوهش، يک پروژه قابل مديريت، هدايت و سازماندهي است؛ پژوهش نبايد سرگردان و شخصي و مقطعي پنداشته شود، بدون ترديد پژوهشي که ماهيت و فرهنگ يک تمدن را رقم ميزند و نظامساز است، نياز به برنامهريزي عملياتي و مهندسي دقيق با رويکرد دستيابي به تمدن دارد؛ نگاه تمدني نگاه نظاممند است و از گزارههاي متشتت و تکجهتي بهوجود نميآيد؛ ازاينرو نگاه تمدني به پژوهش لازم بوده و ترسيم نقشه راه پژوهش و طراحي زيرساخت جامع پژوهش تمدنساز، ضروري مينمايد.
پيشينه برخي مقالات و پاياننامهها در زمينه شاخصههاي تمدن اسلامي و مؤلفههاي آن از ديدگاه مقام معظم رهبري نگاشته شدهاند و برخي عناصر تمدنساز را بهصورت عمومي مورد بحث قرار دادهاند، همچنين برخي تحقيقات به بررسي کلي علم و پژوهش در دين پرداختهاند، اما با اين حال تا کنون تحقيقي به مسئله پژوهش تمدنساز در انديشه مقام معظم رهبري اختصاص نيافته و به اصول و زيرساختهاي پژوهش در مسير دستيابي به تمدن اسلامي با تمرکز بر بيانات رهبري، توجهي نشده است.
اصول نقشه پژوهش محور عمده نقشه پژوهش، هدفمندسازي و سيستمي کردن است، عدم توجه به هدف غايي فعاليتهاي پژوهشي باعث شده است تا جامعه علمي در اين عرصه، دچار سردرگمي شود؛ مسائل پژوهشي بايد براساس اهداف متعالي و مشخص، انتخاب شوند، يک رسالتي را دنبال کنند و به سمت يک آرمان حرکت نمايند و بهطور کلي رويکرد تمدني بر تمام پروژههاي پژوهشي حاکم باشد.