چکیده:
هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل کلیدی در تحلیل کیفیت بصری جدارههای بناهای مسکونی خانههای قاجاری تبریز است. روش مورد استفاده در تحقیق حاضر، توصیفی، تحلیلی و اکتشافی است و رویکرد حاکم بر آن، اسنادی و پیمایشی است. در تحقیق حاضر، جهت تجزیه و تحلیل دادهها، از روش مطالعات ساختاری در قالب نرمافزار میکمک برای شناسایی عوامل کلیدی سیستم، استفاده به عمل آمده است. در این راستا، از تعداد 50 کارشناس متخصص در حوزۀ معماری آثار تاریخی و میراث فرهنگی جهت وزندهی به شاخصها استفاده شد. بر اساس نتایج بدستآمده، 10 عامل خلاقیتهای معماری، وجود غنای بصری در نمای ساختمان، وحدت عناصر، تناسبات بصری نما، توازن-ریتم-تشابه-تقارن-تجانس، میزان تناسب عناصر بصری، میزان تعادل نما، سلسلهمراتب، میزان توجه به زیبایی بصری و وجود سلسلهمراتب بین مقیاسهای مختلف جز عوامل کلیدی بسیار تأثیرگذار سیستم شناسایی شدند. همچنین 10 مؤلفۀ بسیار تأثیرپذیر سیستم شامل ادراک روانشناختی زیبایی، وجود غنای بصری در نمای ساختمان، میزان تأمین جاذبۀ بصری، زیبایی و تناسب درها و پنجرهها، وحدت و هماهنگی، تناسب و تداوم بنا، میزان تناسب معماری در نما و نهایتاً میزان تعادل نما شدند.
analyzing the visual quality of the walls of residential buildings in Qajar houses in Tabriz. The method used in the present study is descriptive, analytical and exploratory and its approach is documentary and survey. In the present study, in order to analyze the data, the method of structural studies in the form of Mick Mac software has been used to identify the key factors of the system. In this regard, 50 experts in the field of architecture of historical monuments and cultural heritage were used to weigh the indicators. Based on the results, 10 factors of architectural creativity, the presence of visual richness in the building facade, unity of elements, visual proportions of the facade, balance-rhythm-similarity-symmetry-homogeneity, the proportion of visual elements, the degree of balance, hierarchy , The degree of attention to visual beauty and the existence of hierarchy between different scales were identified as key factors influencing the system. Also 10 very influential components of the system including psychological perception of beauty, the presence of visual richness in the building facade, the amount of visual attraction, beauty and fit of doors and windows, unity and harmony, fit and continuity of the building, the fit of architecture in the facade
خلاصه ماشینی:
نظام بصري به عنوان يک سيستم از دو انگاره عمده که عناصر بصري و کيفيت روابط بين اين عناصر مي باشد شکل گرفته است ، عناصر بصري شامل مجموعه عناصري هستند که از زمينه هاي مختلف موضوعات سازمان بصري،معرف هويت و توانمنديهاي منظر يک حوزه مشخص هستند و موجب خوانايي و ارتقاء منظر مجموعه شده و جايگاه خاصي در نقشه ذهني افراد براي کمک به جهت يابي و راه يابي در مجموعه دارند(انصاري و همکاران ،١٣٨٨).
به عبارت ديگر، پژوهش † Herzog et al حاضر با روش و ديد آينده نگرانه به تحليل و شناسايي عوامل کليدي تأثيرگذار و تأثيرپذير کيفيت بصري جداره هاي مسکوني قاجار ميپردازد که از نتايج آن ميتوان در سياست گذاري طراحي ساختمان هاي جديد در محدودٔە اين آثار تاريخي با ارزش استفاده نمود.
جدول شمارٔە (١): شاخص ها و زيرشاخص هاي تحليل کيفيت بصري جداره هاي مسکوني دورٔە قاجار (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ: مطالعات نگارندگان از منابع (لينچ (١٩٦٠)، نسر (١٩٩٤)، لنگ (١٩٨٧)، بنتلي (١٩٨٥)، کالن (١٩٦١)، تيبالدز (١٩٨٨)، هدمن و يازوسکي (١٩٨٥)، پاکزاد (١٣٨٣)) محدوده مورد مطالعه شهر تبريز مرکز استان آذربايجان شـرقي و در شـمال غرب ايران واقع شده اسـت .
بر اساس نتايج تحليلي اين ماتريس ، عناصري نظير "خلاقيت معماري، وجود غناي بصري در نماي ساختمان ، وحدت عناصر، تناسبات بصري نما، توازن -ريتم -تشابه - تقارن -تجانس ، ميزان تناسب عناصر بصري، ميزان تعادل نما، سلسله مراتب ، ميزان توجه به زيبايي بصري، وجود سلسله مراتب بين مقياس هاي مختلف داراي بيشترين تأثيرگذاري در سيستم هستند و به عنوان عوامل کليدي تأثيرگذار در تحليل کيفيت بصري جداره هاي مسکوني خانه هاي قاجاري شناسايي ميشوند.