چکیده:
فرسایش آبی و زمینلغزشها، هر دو از منابع اصلی تولید رسوب در حوضههای آبخیز هستند، ولی تا کنون مدل جامعی برای تعیین سهم حرکات تودهای در بار رسوبی حوضههایی که در آن زمینلغزشهای زیادی اتفاق افتاده، ارائه نشده است. پژوهش پیش رو با این فرض انجام گرفته است که عوامل مؤثر در فرسایشپذیری و افزایش بار رسوبی حوضهها، تأثیر مشابهی در ایجاد و تشدید حرکات تودهای زمین داشته و توان تولید رسوب در دامنههای ناپایدار همبستگی معناداری با سطوح گسیختگی دارد. با توجه به اینکه همیشه تمامی مواد جابهجا شدۀ لغزشی، امکان انتقال به داخل شبکۀ زهکشی را نداشته و در اغلب موارد، بخشی از آن در سطح دامنهها همچنان باقی خواهند ماند. در این پژوهش، از مدل فرایندی WEPPدر محیط نرمافزاری ArcGIS با عنوان GeoWEPP، برای شبیهسازی مقادیر رسوب و تهنشست متأثر از وقوع زمینلغزشها در حوضۀ گرمچای میانه استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که بار رسوبی سطوح ناپایدار دامنهای در ارتباط با مورفولوژی دامنه و مدیریت حاکم برآن در قالب کاربری زمین و اقلیم منطقه متغیر بوده و مدل یاد شده به خوبی قادر به شبیهسازی مقادیر رسوب و تهنشست در ارتباط با عوامل تأثیرگذار برآن بوده است. قابلیت مدل یادشده در این زمینه، پیش از این در مطالعات مشابه دیگری ثابت شده است. از آنجاکه در حوضۀ آبخیز گرمچای اطلاعات رسوب اندازهگیری شده موجود نبود، لذا نتایج شبیهسازی مدل فقط از طریق انطباق مناطق بحرانی رسوب با سطوح لغزشی مشاهدهای، بهصورت کیفی ارزیابی شده است. رابطه بین مناطق لغزشی با بار رسوبی، از طریق ارائۀ مدل رگرسیونی دو متغیره بررسی شد. نتایج آن وجود رابطۀ معناداری با ضریب تبیین 71/0 درصد را نشان داد که این رقم معیار مناسبی از موفقیت مدل یاد شده است و نشان میدهد که میتوان از این مدل در برآورد بار رسوبی مناطق لغزشی حوضههای فاقد آمار رسوب استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
شبيه سازي فرسايش و رسوب ناشي از زمين لغزش ها با استفاده از مدل GeoWEPP (مطالعة موردي : حوضة گرمچاي ميانه ) جمشيد ياراحمدي *ـ دانشجوي دکتراي تخصصي رشتة ژئومورفولوژي ، دانشگاه تبريز شهرام روستايي ـ استاد گروه جغرافياي طبيعي ، دانشگاه تبريز پذيرش مقاله : ١٣٩٢/٠١/٢٠ تأييد نهايي : ١٣٩٢/٠٥/١٢ چکيده فرسايش آبي و زمين لغزش ها، هر دو از منابع اصلي توليد رسوب در حوضه هاي آبخيز هسـتند، ولي تا کنون مدل جامعي براي تعيين سهم حرکات توده اي در بار رسوبي حوضه هايي که در آن زمين لغزش هاي زيادي اتفاق افتاده ، ارائه نشده است .
در ايـن پـژوهش ، از مـدل فراينـدي WEPPدر محـيط نرم افزاري ArcGIS با عنوان GeoWEPP، براي شبيه سازي مقادير رسوب و ته نشست متـأثر از وقوع زمين لغزش ها در حوضة گرمچاي ميانه استفاده شده است .
نتايج آن وجود رابطة معناداري با ضريب تبيين ٠/٧١ درصد را نشان داد کـه ايـن رقـم معيـار مناسبي از موفقيت مدل ياد شده است و نشان مي دهد که مي توان از اين مـدل در بـرآورد بـار رسوبي مناطق لغزشي حوضه هاي فاقد آمار رسوب استفاده کرد.
شبيه سازي بار رسوبي ناشي از وقوع لغزش مقدار ضريب تبيين ١ در اين رابطه ٠/٧١ محاسبه شد که از لحاظ آماري براي يک مدل رگرسيوني دو متغيره مطلوب بوده و بيانگر درصد وابستگي قابل توجه در رسوب دهي حوضة گرمچاي به حرکات توده اي است .