چکیده:
یکی از انواع حرکات دامنهای که در مناطق کوهستانی خسارتهای جانی و مالی فراوانی وارد میکند، ریزشهای سنگی است. شناخت نواحی حساس به ریزش با بهرهگیری از روشهای دقیق و مناسب برای تردد جادهای و همچنین ساکنان منطقه، اهمیت زیادی دارد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر در وقوع ریزش و تهیۀ نقشۀ پهنهبندی خطر آن در درۀ هراز، واقع در استان مازندران است. برای این کار، نخست با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بررسیهای میدانی، نقشۀ پراکنش ریزشهای منطقه تهیه شد. سپس نقشههای عوامل مؤثر بهمنزلۀ لایههای اطلاعاتی در محیط GIS وارد شدند. پس از محاسبۀ فراوانی ریزشهای موجود در هر طبقه از عوامل و وزندهی به آنها، با استفاده از مدل ارزش اطلاعات، لایههای ساختهشده در محیط ArcGIS با هم تلفیق و از جمع جبری نقشههای وزنی، نقشۀ پهنهبندی خطر ریزش در منطقه تهیه شد. برای تهیۀ نقشه پهنهبندی با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی، وزن هر عامل از ماتریس وزندهی بهدست آمد. نتایج بیانگر آن است که بهترتیب عوامل شیب، جنس سنگ، پوشش و کاربری زمین، جاده، آبراهه، گسل، ارتفاع و جهت دامنه، بیشترین نقش را در وقوع ریزش در منطقه دارند. ارزیابی مدلها نشان داد که مدلهای ارزش اطلاعات و تحلیل سلسلهمراتبی، بهترتیب با احتمال تجربی 737/0 و 842/0 برای پهنهبندی در منطقه مناسب هستند؛ اما در مقایسه، وزندهی عوامل با استفاده از تحلیل سلسلهمراتبی موجب افزایش دقت کار شده است.
خلاصه ماشینی:
اولويت بندي عوامل مؤثر بر ريزش و تهية نقشة خطر آن با استفاده از مدل هاي ارزش اطلاعات و فرايند تحليل سلسله مراتبي (مطالعة موردي : درة هراز) عيسي جوکارسرهنگي * ـ دانشيار گروه جغرافيا، دانشگاه مازندران عبدالله عليزاده ـ دانشجوي کارشناسي ارشد ژئومورفولوژي ، دانشگاه مازندران پذيرش مقاله : ١٣٩١/١٢/١٠ تأييد نهايي : ١٣٩٢/٠٤/١٢ چکيده يکي از انواع حرکات دامنه اي که در مناطق کوهستاني خسارت هاي جاني و مـالي فراوانـي وارد مي کند، ريزش هاي سنگي است .
ارزيابي مدل ها نشان داد که مدل هـاي ارزش اطلاعـات و تحليـل سلسله مراتبي ، به ترتيب با احتمال تجربي ٠/٧٣٧ و ٠/٨٤٢ براي پهنه بندي در منطقه مناسـب هستند؛ اما در مقايسه ، وزن دهي عوامل با استفاده از تحليل سلسله مراتبي موجب افزايش دقت کار شده است .
در اين پـژوهش درة هراز در استان مازندران با توجه به امکان آسيب پذيري جاده ها و ساير تأسيسات در رابطه با خطر ريزش ، مورد بررسي قرار گرفته و با مطالعة مدل هاي قابل استفاده براي تهية نقشة پهنه بندي خطر در منطقه ، کاربرد مدل هـاي ارزش اطلاعـات و تحليل سلسله مراتبي با بهره گيري از GIS و شاخص احتمال تجربي ، مورد آزمون قرار گرفته است .
محاسبة وزن عوامل مؤثر و اولويت بندي آنها به کمک نرم افزار EXPERT CHOICE ارزيابي مدل ها در اين پژوهش براي وزن دهي به لايه هاي مختلف اطلاعاتي در مدل هاي ارزش اطلاعات و فرايند تحليل سلسله مراتبي ، از پراکنش ريزش در منطقه استفاده شده است .