چکیده:
تغییرات کاربری اراضی یکی از چالش های قرن 21 در جهان و ایران است.فعالیت های انسانی و تخریب اراضی و تکنیک های نامناسب کشاورزی و کشت باعث تخریب زمین های زراعی در سال های اخیر شده است در این راستا هدف از تحقیق حاضر بررسی تغییرات کاربری اراضی با تاکید بر کاربری کشاورزی و زراعی در یکی از قطب های کشاورزی استان آذربایجان شرقی یعنی شهرستان آذرشهر می باشد.در این پژوهش از تکینک های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی برای بررسی کاربری اراضی در دو بازه زمانی 2000 و 2020 از تصاویر لندست 7 و8 و پروداکت کاربری اراضی سنجنده مادیس استفاده شده است.برای این فرایند از سامانه گوگل ارث انجین و نرم افزار ARCGIS استفاده نموده ایم. نتایج به دست آمده نشان می دهد در این فاصله زمانی 20 ساله کاربری زراعی حدود17 هزار کلیومتر مربع افزایش داشته است.همچنین با استفاده از سنجنده مادیس زمین های زراعی شهرستان را در این دوسال به دو طبقه کشت آبی و باغی طبقه بندی نمودیم که کشت قالب در هر دو سال کشت آبی بوده است.با استفاده از تحلیل فضایی-مکانی به این نتایج دست یافتیم که هر چقدر از میزان تراکم روستاها کاسته می شود در پی آن از مساحت زمین های زراعی نیز کاسته می شود.
Land use change is one of the challenges of the 21st century in the world and in Iran. Human activities and land degradation and inappropriate farming and cultivation techniques have led to the destruction of arable land in recent years. Emphasizing on agricultural and agricultural use in one of the agricultural hubs of East Azerbaijan province, namely Azarshahr city. And 8 and product use of Madis sensor lands have been used. For this process, we have used Google Earth Engine system and ARCGIS software. The results show that in this period of 20 years, agricultural use has increased by about 17,000 square kilometers. Also, using Madis sensor, we classified the agricultural lands of the city into two categories of irrigated and garden cultivation in these two years. In both years, there has been irrigated cultivation. Using spatial-spatial analysis, we have obtained the results that as the density of villages decreases, so does the area of arable land.
خلاصه ماشینی:
در حقيقت توان رشد و به طور کلي تغييرات جمعيتي را ميتوان به عنوان مهمترين شاخص توصيف کننده تغيير کاربري اراضي محسوب کرد(٢٠٠١٧٦,Hoshino)در دهه هاي اخير شدت تغيير کاربري اراضي به گونه اي بوده است که بنا برگزارش سال ٢٠١٢ فائو، بين سال هاي ٢٠٠٧ تا ٢٠٠٩ سرانه ي اراضي قابل کشت در جهان ٤٦,١ و در ايران ٢,٠٥٤درصد کاهش يافته است (براتي و همکاران ،١٣٩٣: ٦٣٩) از آنجا که اقتصاد نواحي روستايي با اقتصاد کشاورزي وابستگي متقابل دارد و زمين به عنوان يکي از منابع اصلي توليد روستاها است ، تحولات کاربري اراضي کشاورزي روستايي ناشي از فعاليت هاي انساني که به دليل نبود برنامه ريزي اصولي، بي توجهي به توسعه پايدار، نداشتن مديريت پايدار و بدون در نظر گرفتن محدوديت هاي زيست محيطي رخ مي دهد، به يکي از بزرگترين معضلات روستاها تبديل شده است (خاکپور و همکاران ،١٣٨٦: ٤٥) زمين منبع غيرقابل جايگزيني است که به آساني و با صرفه هاي اقتصادي قابل بازيافت نيست .
علاوه بر عوامل ذکر شده ، برخي علل ديگر به صورت مطالعات موردي در مناطق مختلف شناسايي شده اند که برخي از مهم ترين آنها عبارتند از: عملکرد دولت در بيشتر کشورها دولت به طور مستقيم يا غير مستقيم در کاربري زمين دخالت مي کند(شکويي،١٣٨٠،ص ٢٥٥) و توسعه ي شهري(شکويي،١٣٨٠: ٢٥٥) هدف از اين پژوهش اين است که با استفاده از فناوري سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي به بررسي تغييرات کاربري اراضي شهرستان آذرشهر در استان آذربايجان شرقي در فواصل سال هاي ٢٠٠٠ تا ٢٠٢٠ ميلادي پرداخته شود سوالت پژوهش تغيير کاربري اراضي کشاورزي در شهرستان تا چه اندازه بوده است؟ بيشترين تغيير در کدام کاربري اراضي صورت گرفته است؟ مباني نظري زمين به همراه نيروي کار و سرمايه به عنوان يکي از سه عامل مهم توليد در اقتصاد کلاسيک و يک عامل ضروري براي توليد غذا به شمار ميرود(اميني و همکاران ،١٣٩٦: ١٨).