چکیده:
داستان حضرت نوح (ع) موضوع مشترک دو متن مقدس تورات و قرآن است. نوح (ع) در تورات شخصیتی است که با وجود برخورداری از صداقت وکمال در دورۀ خویش، نبی نیست و برای همین قسمتی از محتوای داستان در تورات با آنچه که در قرآن بیان میشود متفاوت است. در قرآن نوح به عنوان پیامبری برگزیده و اولوالعزم معرفی میشود که تبشیر و انذار قوم مهمترین دغدغۀ اوست و بنابراین نوع داستان بر مبنای پیراستگی و بیآلایشی او شکل میگیرد. ساخت کشتی، نزول توفان، همسر و فرزندان از موضوعات مشترک این داستان است که روایت توراتی و قرآنی آنها در بیان جزئیات اختلاف دارند.ادبیات فارسی، پیوندی عمیق با آموزههای قرآنی و اسلامی دارد و قصص انبیا در اشعار شاعران و متون نظم و نثر فارسی انعکاس یافته است. همسان انگاری و یا همزمان پنداری برخی از پیامبران سامی با تعدادی از شخصیتهای اسطورهای ایرانی که پیش از ورود اسلام به ایران نیز در داستانها و متون ایرانی وجود داشتهاند بیانگر توجه ایرانیان به پیامبران سامی و داستانهای آنان است. تجلّی داستان نوح (ع) در ادبیات فارسی هم متاثر از روایت قرآنی است. جزئیات اندکی که در تورات ذکر شده و در قرآن به آن اشارهای نشده، در ادبیات فارسی نیز بازتاب داشته است. بهرهمندی متون ادب فارسی از نص قرآنی در داستان حضرت نوح (ع) قابل مقایسه با برداشتهای جزئی از متن تورات نیست. پارهای از اسامی و گوشههایی از داستانها که در قرآن به آنها اشارهای نشده، در متون ادب فارسی انعکاس یافته و این مطلب بیانگر آشنایی ایرانیان با تورات ویا حداقل ترجمههای آن است. این پژوهش با روش توصیفی و اسنادی و با استفاده از ابزار کتابخانهای به مقایسۀ این داستان مشترک در دو متن مقدس پرداخته و انعکاس داستان در ادبیات فارسی را با توجه به تاثیرپذیری مستقیم از طریق قرآن و یا توجه به برخی از مواردی که نشان میدهد کاتبان و ادبا از تورات برداشت کردهاند، مورد بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
همسان انگاري و يا هم زمان پنداري برخي از پيامبران سامي با تعدادي از شخصيت هاي اسطورهاي ايراني که پيش از ورود اسلام به ايران نيز در داستانها و متون ايراني وجود داشته تجلي داستان نوح (ع ) در ادبيات فارسي هم متاثر از روايت قرآني است .
همچودو فرزند نوحند اي عجب روز همچون سام و تيره شب چو حام ( ناصر خسرو، ١٣٥٣: ٣٦٣) بي باک و بدخوي که نداني به گاه خشم مر نوح را زسام و مر سام را ز حام ( همان، ٥٧)همچنين : ملک تو کشتي است و چرخ نوح کهنسال کش زشب و روز سام و حام بر آيد ( کزازي، ١٣٨٠: ١٧٦) گرد لواي سام بين موکب حام لشکري ( همان، ٦٢١) سام بر خيل حام پيروز است (همان، ٨٦٢) حامي تو به نفرين پدر گشته سيه روي ( قاآني، ١٣٣٦: ٢٥٩) طوفان که فرو شست جهاني، زجهان رفت مي ده که در اين دور چه نوح است و چه يافث ( آصفي هروي،١٣٤٢: ٤٧) ٦- بازتاب روايت قرآني نوح در ادبيات فارسي علت ناميدن شدن نوح به اين نام، گفته شده که نامش « سکن » بود و قومش از فرزندان قابيل که به علت دعاي نوح، خداوند ايشان را غرق نمود و پس از اين واقعه نوح پشيمان شد و بر ايشان بسيار نوحه کرد و بسيار گريست و بر اثر گريۀ بسيار و نوحۀ فراوان نوح ناميده شد.
٥آ تجلي داستان نوح در ادبيات فارسي متاثر از روايت قرآني است .