چکیده:
امروزه خطوط لوله گاز یکی از کانونهای حادثه خیز است، به طوریکه حوادث آن میتواند پیامدهای گوناگونی در ابعاد مختلف انسانی، اجتماعی، مالی، سیاسی و یا زیستمحیطی داشته باشد. به همین جهت مدیریت و ارزیابی ریسک یکی از مهمترین فعالیتها برای شبکههای خطوط لوله گاز طبیعی مخصوصاً در شهرها میباشد. این پژوهش یک برنامه جامع ارزیابی کمّی ریسک برای خطوط لوله و شبکه توزیع گاز که از مناطق حساس و پرجمعیت میگذرند، پیشنهاد میکند. بدین منظور پس از بخشبندی شبکه خطوط منطقه مورد نظر با شاخصهای مناسب، سناریوهای حوادث مختلف ممکن در رابطه با نشت گاز توسط تکنیکهای FMEA وETA شناسایی میگردند و احتمالات و پیامدهای نهایی این سناریوها در ابعاد مختلف انسانی، مالی و اجتماعی بهدست آورده میشوند، که بدین منظور نرمافزار شبیهساز حوادث مرتبط با نشت مواد سمّی جهت بهدست آوردن پیامدهای انسانی استفاده شده است. سپس با استفاده از مفاهیم تئوری مطلوبیت، توابع مطلوبیت پیامدها استخراج شده و بهوسیله آنها و احتمالات محاسبه شده، ریسک بخشها در رابطه با هر سناریو با واحد یکسان بهدست میآید و بخشهای مختلف منطقه مورد نظر از لحاظ ریسک رتبهبندی میگردند. مراحل مدل ارائه شده برای شبکه توزیع گاز شهر اصفهان، تشریح شده و مورد استفاده قرار گرفته است، که نتایج بیانگر کارایی مدل مذکور میباشد.
The gas pipeline is a central focus of accident-prone, so that events can be various outcomes in different aspects of human, social, financial, political or environmental is. That is why one of the most important activities for the management and risk assessment networks of natural gas pipelines, especially in towns. This is a comprehensive program of quantitative risk assessment for pipelines and gas distribution networks from sensitive areas and densely populated pass, suggests. To this end, the area of network segmentation with appropriate indicators, different possible scenarios of events in relation to gas leaks can be detected by techniques FMEA and ETA and The ultimate consequences of these scenarios and possibilities and different aspects of human, financial and social are earned, for that purpose simulator software-related incidents leakage of toxic substances have been used to obtain human consequences. Using utility theory and safety managers and experts, extracted consequences utility functions and probabilities calculated by the risk categories in relation to each scenario is obtained with the same unit. And thus different parts of the region to be ranked in terms of risk. The model presented as a case study with data collected plenty of Isfahan gas pipeline network and its events, have been described.
خلاصه ماشینی:
بدين منظور پس از بخـش بنـدي شـبکه ي خطـوط در منطقـه مـوردنظر بـا شـاخص هـاي مناسـب ، سناريوهاي حوادث مختلف ممکن در رابطه بـا نشـت گـاز توسـط فنـون FMEA وETA شناسـايي شده و احتمالات و پيامدهاي نهايي اين سناريوها در ابعـاد مختلـف انسـاني، مـالي و اجتمـاعي بـه دست آورده ميشوند.
سـپس بـا اسـتفاده از مفـاهيم نظريـه مطلوبيت ، توابع مطلوبيت پيامدها استخراج شده و به وسيله آنها و احتمالات محاسبه شده، ريسـک بخش ها در رابطه با هر سناريو با واحـد يکسـان بـه دسـت مـيآيـد و بخـش هـاي مختلـف منطقـه موردنظراز لحاظ ريسک رتبه بندي ميشوند.
جهـت دسـتيابي بـه اهـداف مذکور و نيز ارزيابي مدل ارائه شده، شبکه توزيع لوله گاز منطقه جنوب شهر اصفهان پس از جلسات با متخصصـين ايـن شـرکت ،بـراي انجـام ايـن پـروژه انتخـا شـد و بخش هاي مختلف اين شبکه از لحاظ ريسک طبقه بندي شدند.
برخي ازروشهايي کـه بـه شناسـايي ريسـک هـاي ناشـي از حـوادث مختلـف در سيستم ميپردازند،به ترتيب زير هستند که در اين پژوهش ،برخي از اين روشهـا در مراحل اوليه مورداستفاده قرار گرفته اند [٦]: چک ليست ايمني، بازرسي در محـل ، تحليـل آمـاري خسـارتهـاي گذشـته ،مـرور ايمني ،رتبه بندي نسبي تحليل پرسش ، روش What-If،تحليـل مقـدماتي خطـر (PHA١)، مطالعه عمليات و خطر (HAZOP٢)،رديابي انرژي و تحليل حفـاظهـا (ETBA٣)،تحليـل خطرات سيسـتم و زيرسيسـتم (SSHA&SHA)،حـالات شکسـت و تحليـل اثـرات آ (FMEA٤)،تحليل قابليت اطمينان انساني (HRA٥)،تحليل خطـرات عمليـات و پشـتيبان (OSHA٦)،تحليل خطرات کارکردي (FHA٧)،تحليل درخت خطا (FTA٨)،تحليل درخـت رويداد (ETA٩)و تحليل علت -پيامد (CCA١٠).