چکیده:
نوسانات قیمت مواد غذایی و اثرگذاری آن به امنیت غذایی و رفاه جامعه منجر به علاقهمندی اقتصاددانان به بررسی عوامل مؤثر بر قیمت مواد غذایی گردیده است، بهطوریکه شناسایی این عوامل میتواند ابزار مناسبی جهت برنامهریزیهای صحیح در راستای کنترل تبعات منفی این تغییرات بر رفاه جامعه باشد، بنابراین این مطالعه به بررسی تأثیر متغیرهای اقتصادی بر شاخص قیمت مواد غذایی در کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت در بازه زمانی 2013-2000 در قالب دادههای ماهانه پرداخته است. برای این منظور از الگوی خود رگرسیون برداری دادههای پانل استفادهشده است. برآورد ضرایب الگوی تحقیق نشان میدهد، وقفههای قیمت نفت در کشورهای صادرکننده نفت بیشترین تأثیر را بر قیمت مواد غذایی در مقایسه با کشورهای واردکننده نفت دارد. از سوی دیگر نتایج مربوط به توابع عکسالعمل آنی نشان میدهد، شوکهای مواد غذایی و نرخ بهره دارای اثر موقتی و شوک-های نرخ ارز، قیمت کود شیمیایی و قیمت نفت دارای اثرات دائمی بر قیمت مواد غذایی هستند. همچنین نتایج تحقیق نشان میدهد، شوکهای قیمت مواد غذایی در هر دو گروه از کشورها بیش از 90 درصد از نوسانات قیمت مواد غذایی را توضیح میدهد.
Fluctuation in food price and its effect on food security and society welfare has led economists to be interested in evaluating factors affecting the food price; Identifying these factors is an appropriate approach to reduce the negative consequences of such a fluctuation. The aim of this study was to evaluate the effect of economic variables on the food price index of oil exporting and importing countries during 2000 to 2013. The monthly data was provided for this period. For this purpose, in this study was used of Panel vector autoregressive models. Regression model coefficients revealed the effect of oil price lags on the food price to be more obvious in exporting countries in comparison to those of importing ones. On the other side, the results of impulse response function showed that food price and interesting rate shocks had a transitory effect, while oil price, fertilizer price and exchange rate shocks had permanent effects on the food price. In addition, the results suggested the food price shocks to consist more than 90% of fluctuation in both exporting and importing countries.
خلاصه ماشینی:
با توجه به بررسی های صورت گرفته مشخص شد، متغیرهای کلیدی اثرگذار بر قیمت مواد غذایی شامل قیمت نفت ، نرخ ارز مؤثر، نرخ بهره و قیمت نهاده های تولید در بخش کشاورزی است ؛ بنابراین در این پژوهش نیز تأثیر متغیرهای موردنظر بر شاخص قیمت مواد غذایی در کشورهای منتخب صادرکننده و واردکننده نفت بررسی شد.
بر این پایه در این پژوهش سعی شد تأثیر متغیرهای قیمت نفت ، نرخ ارز، نرخ بهره و قیمت کود شیمیایی را برای کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت در قالب الگوی اقتصادسنجی الگوی خود رگرسیون برداری داده های ترکیبی(PANEL VAR) بررسی شود.
جدول (٤) نتایج آزمون تعیین طول وقفه بهینه (کشورهای واردکننده نفت ) (به تصویر صفحه رجوع شود) جدول (٥) نتایج آزمون تعیین طول وقفه بهینه (کشورهای صادرکننده نفت ) (به تصویر صفحه رجوع شود) منبع : یافته های پژوهش الگوی تجربی PANEL VAR با توجه به گزینش وقفه ٤ به عنوان وقفه بهینه که در مرحله پیش تعیین شد و همچنین در نظر گفتن نتایج بررسی رزیتیسا (٢٠١٥) الگوی تجربی تحقیق به صورت رابطه (٧) برای هر دو گروه کشور پیشنهاد میشود.
نتایج این تحقیق نشان میدهد، وقفه های قیمت نفت تأثیر مهم تری در توجیه رفتار قیمت مواد غذایی در کشورهای صادرکننده نفت در مقایسه با کشورهای واردکننده نفت دارد.
همچنین تأثیر تکانه های واردشده از سوی قیمت کود شیمیایی(برای کشورهای واردکننده نفت )، قیمت نفت ، نرخ ارز پس از ده دوره خنثی نشد.
نتایج این تحقیق نشان داد، تقسیم بندی کشورها به دو گروه صادرکننده و واردکننده نفت توانست اثرگذاری برخی از متغیرها به ویژه متغیر قیمت نفت را در شناسایی عامل های مؤثر بر قیمت مواد غذایی در کشورهای موردبررسی مؤثر باشد.