چکیده:
این مقاله با هدف بررسی مبانی دو نظام اقتصاد سرمایهداری و نظام اقتصاد اسلام در رابطه با حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست با استفاده از رویکردی تحلیلی و توصیفی، به رشتة تحریر درآمده است. لیبرالیسم اقتصادی که از دو اصل اصالت فرد و آزادی فردی تشکیل میشود، معرفی شده است. این دو اصل به عنوان اساسیترین پایههای علم اقتصاد متعارف، به علاوه معیار پارتو (که مبنای بسیاری از تصمیمگیرهای اقتصادی است)، مشکلات زیست محیطی متعددی را ایجاد کرده است. با توجه به اینکه راهکارهای اقتصادی رایج که به منظور جلوگیری از ایجاد لطمات زیست محیطی مورد استفاده قرار میگیرد و از آنجا که راهکارهای متعارف برای جلوگیری از نابودی منابع طبیعی و تخریب محیط زیست به تنهایی کافی نیستند، با بررسی نهادهای ارزشی نظام اقتصاد اسلام (به روش تحلیل منطقی) که مصالح فرد و جامعه را مورد توجه قرار می دهد، این نتیجه حاصل شد که نهادهای نظام اقتصادی اسلام میتواند با کاستن از اثرات خارجی منفی زیست محیطی، تحقق توسعه پایدار و استیفای حقوق انسانی، بستر مناسبی را برای محافظت از منابع طبیعی و محیط زیست فراهم کند.
This paper is aim to evaluating the principles of the two capitalism and Islamic economic systems associated with the conservation of natural resources and environment. Economic liberalism, included the two principles of individualism and civil liberties was introduced. These two the principles as are of the basic of conventional economics, as well as Pareto criterion as, the basis of economic decisions, has created many environmental problems. Given the current solutions, included the economic strategies and conventional economical approaches are not enough to prevent the destruction of natural resources and environmental degradation by investigating the values’ foundations valuable of Islamic economic system through logical analysis the results revealed values’foundations of Islamic economic system can provide prefect platform for the protection of neutural resources and environmental through the reduction of negative environmental externalities the realization of sustainable development and the achieve of human right.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه راهکارهای اقتصادی رایج که به منظور جلوگیری از ایجاد آسیب های زیست محیطی استفاده شود و از آنجا که راهکارهای متعارف برای جلوگیری از نابودی منابع طبیعی و تخریب محیط زیست به تنهایی کافی نیستند، با بررسی نهادهای ارزشی نظام اقتصاد اسلام (به روش تحلیل منطقی) که مصالح فرد و جامعه را مورد توجه قرار می دهد، این نتیجه بدست آمد که نهادهای نظام اقتصادی اسلام میتواند با کاستن از اثرگذاری خارجی منفی زیست محیطی، تحقق توسعه پایدار و استیفای حقوق انسانی، بستر مناسبی را برای محافظت از منابع طبیعی و محیط زیست فراهم کند.
با توجه به موارد بالا و همچنین اهمیت منابع طبیعی و چگونگی نحوه بهره برداری از آن در جهت رشد و توسعه اقتصادی، این مقاله حاضر با هدف بررسی مبانی دو نظام اقتصاد سرمایه داری و نظام اقتصاد اسلام در رابطه با حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست ، نشان میدهد که چالش های موجود در این زمینه ، نخست حاصل مبانی ارزشی و نوع نگرش اقتصاد نئوکلاسیکی به انسان و سعادت اوست .
همچنین بر پایه مکتب اصالت فایده تنها هدف و انگیزه زندگی کوشش برای رسیدن به بیشینه بهره مندی و مطلوبیت است و بنابراین نمیتوان فردی را که تنها به سودمندی خود میاندیشد و در برابر دیگران هیچ مسئولیتی احساس نمیکند را از بهره برداری آزمندانه منابع طبیعی و محیط زیست منصرف کرد و چنانچه نهادهای رسمی حقوقی و قانونی برای رویارویی با چنین وضعی شکل گرفته باشند، او تا جایی که نتواند از چشم قانون پنهان شود، مقررات را رعایت میکند زیرا در غیر این صورت منافعش به خطر میافتد.