چکیده:
تأمین نیازهای غذایی، همواره یکی از دغدغههای اساسی بشر بهشمار میرود. اتخاذ سیاستهای مطلوب افزایش توان تولید و کاهش ریسک در بخش کشاورزی، از برنامههای دولتها بهمنظور دستیابی به امنیتغذایی میباشد. در این خصوص بیمه محصولات کشاورزی بهعنوان سازوکاری مناسب برای کاهش ریسک اقتصادی و ارتقاء امنیتغذایی جامعه مطرح است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه محصول سویا جهت توسعهی پایدار تولید در شهرستان گرگان صورت پذیرفت. آمار و اطلاعات پژوهش از طریق طراحی و تکمیل پرسشنامه از 183 بهرهبردار سویاکار دهستانها که به روش تصادفی طبقهبندی انتخاب شده و اطلاعات اسنادی صندوق بیمه محصولات کشاورزی و کارگروه دانههای روغنی جمعآوری گردید. بهمنظور شناسایی متغیرهای مؤثر بر پذیرش بیمه و میزان اثربخشی آنها از الگوی اقتصادسنجی لوجیت بهره گرفته شد. نتایج برازش الگوی لوجیت نشان داد متغیرهای تحصیلات، اخذ تسهیلات، سابقهی کشت، تجربه، سن و سابقهی خطر زارع، اثر مثبتی بر پذیرش بیمه داشته و متغیرهای درآمد، تنوّع درآمدی و اصلیبودن شغل کشاورزی، مالکیت شخصی اراضی و تنوّع تولید اثر منفی بر پذیرش بیمه دارند. مقادیر اثر نهایی متغیرها نشان داد که با یک درصد کاهش در سطح زیرکشت سویا، احتمال پذیرش بیمه 071/0 درصد افزایش مییابد. لذا خردهمالکان تمایل بیشتری به بیمهنمودن محصول سویای خود دارند که با رویکرد اصلی بیمه که حمایت از کشاورزان خردهپا است مطابقت دارد. در پایان، ضمن ارائهی الگوی پایداری و ناپایداری بیمه، راهکارهای اجرایی نظیر ایجاد بانک اطلاعات زارعین و کارشناسان، ایجاد نظام مستقل ترویج در صندوق بیمه جهت افزایش عملکرد صندوق بیمه، به برنامهریزان و سیاستگذاران ارائه گردید.
Food Provision is one of the main concerns of mankind. To achieve food security, governments design policies to increase the production capacity and reduce risks in agriculture. Agricultural insurance is a suitable mechanism to reduce economic risk and promote national food security. This research has been conducted to investigate and analyze the effective factors on purchasing the soybean insurance with the purpose of sustainable development in agricultural production in Gorgan district. The survey data was collected by designing and completing questionnaires from a sample of 183 soybean farmers in five rural districts that were selected via classified random sampling. Also, some data was gathered from documentary information of Agricultural Insurance Fund and Oil-bean committee. The econometric Logit model was used to determine the effective factors and their effectiveness on purchasing soybean Insurance by farmers. The results of Logit model estimation revealed that the educational level, getting loan, cultivation precedence, experience, age and risk experience of farmers had positive effects on insurance adoption, but revenue, revenue diversity and having agricultural production as the main job, land ownership for soybean farmers and production diversity had negative effects on insurance adoption. Amounts of marginal effects of variables showed that the insurance adoption probability will increase %0.071 by a %1 decrease in soybean acreage, meaning that smallholders have more tendency to insure their products. This is in accordance with the approach of Agricultural Insurance Fund in smallholders. Finally, the following are recommended to policymakers and planners to improve the efficiency of Agricultural Insurance Fund and insurance adoption rate in order to improve input usage and get closer to production development path: establishment of farmers and experts information bank in insurance fund, changing insurance encouraging policies such as supplying the subsidized detrimental inputs, and establishing an independent extension system in insurance fund.
خلاصه ماشینی:
تیرایی یاری (١٣٨١) در بررســی خود پیرامون عامل های مؤثر بر گرایش به بیمه محصـولات در اسـتان خوزسـتان به این نتیجه رسـید که عواملی چون سـن ، اندازه مزرعه ، پیشـینه کار کشاورزی، تأثیر منفی بر گرایش کشاورزان نسبت به بیمه گندم داشته است ، در حالی که میان متغیر میزان اعتبارات دریافت شـده از سوی کشاورزان و گرایش نسبت به بیمه گندم رابطه مثبت و معناداری به دست آمده است .
نیکویی و ترکمانی (١٣٧٦) در زمینه عامل های مؤثر بر تقاضای بیمه محصولات زراعی استان فارس با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای طبقه بندی شـده به این نتیجه رسیدند، میزان تولید گندم در سال پیش ، مالکیت زمین ، سطح سواد و سـن ، خطرگرایی، سـرمایه کشاورز و پیشینه ی رویارویی با خطردر مورد مزرعه و محصولات ، تأثیر مثبت ، و ارزش زمین ، تأثیر منفی، بر تقاضــای بیمه دارد.
بر پایه آماره ی آزمون t، کشـاورزان بیمه شـده و بیمه نشـده در زمینه متغیرهای میزان تحصـیلات ، سـطح زیر کشـت سـویا، پیشـینه ی بیمه سـویا، اطلاع از بیمه محصول ، دریافت وام اختلاف معنیداری را در سطح ١٠ درصد نشان میدهند، اما در زمینه ی متغیرهای سن ، پیشینه ی کار کشاورزی و کشت سویا، اندازه و درآمد مزرعه ، میزان افت محصول ، شغل اصلی، مالکیت اراضی و تنوع تولید این اختلاف وجود ندارد.