چکیده:
پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط رژیم پهلوی، سرآغاز استقلال سیاسی بود و درپی حصول آن، نیروهای انقلابی درصدد تحقق استقلال اقتصادی برآمدند. آنها با توجه به تجربیات گذشته، برای تحقق این شعار درصدد برآمدند الگوی اسلامی برای اقتصاد ایجاد و با اجرای آن ایران را به الگویی برای سایر کشورها تبدیل کنند. سیاستهای اقتصادی نظام انقلابی - اسلامی کشور در مواجهه با آزمونهای دشواری همچون تحریمهای اقتصادی و جنگ هشتساله، با چالشهای بزرگی روبه رو شد. مقاله حاضر با مروری به سیاستهای اقتصادی پس از انقلاب، به اجمال تاثیر جنگ تحمیلی بر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
اوضاع اقتصادي ايران در دوره پهلوي و ديدگاه نيروهاي انقلابي نسبت به آن شاه بعد از تثبيت قدرت خود در سال 1342 چندين برنامه توسعه اقتصادي در قالب برنامه سوم، چهارم و پنجم تدوين نمود كه هدف آنها ، ، و بود.
با توجه به پيامدهاي سياستهاي اقتصادي شاه، يعني وابستگي شديد به خارج و سيل مهاجرت روستائيان به شهرها و ايجاد پديده حاشيهنشيني، مسئولان جمهوري اسلامي به اين جمعبندي رسيدند كه شاه با اتكاء به درآمدهاي نفتي و ناديده انگاشتن بخش كشاورزي و پذيرش الگوي توسعه غربي، كشور را به غرب وابسته كرده است.
(25) از آنجا كه هدف اصلي اين برنامه كاهش سهم نفت در اقتصاد كشور بود و براساس توسعه بخش كشاورزي تدوين شده بود؛ بنابراين اين برنامه ميبايست بر توسعه صادرات مبتني باشد اما چون به دليل تأمين احتياجات مصرفي و واسطهايي داخل كشور، امكان گسترش صادرات غيرنفتي محدود بود و برنامهريزان توسعه صنعتي را عامل تغيير اساسي در نظر گرفته بودند، از اينرو استراتژي جايگزيني واردات را به عنوان استراتژي برنامه توسعه انتخاب نمودند.
نكته دوم اينكه جمهوري اسلامي ايران در آن زمان تحت تحريم اقتصادي قرار داشت و بالاخره اينكه اولين برنامه اقتصادي كشور در سال 1362 تدوين شد يعني زماني كه تقريباً 3 سال از جنگ گذشته بود.
(35) تخصيص اين ميزان بودجه براي جنگ، عمدتاً به اين دليل بود كه رژيم پهلوي بخش عمدهاي از درآمدهاي نفتي خود را به خريدهاي تسليحاتي اختصاص داده بود و در آغاز جنگ ايران عمدتاً از آنها استفاده ميكرد.