چکیده:
تغییر اقلیم در ایران همواره یکی از چالشهای مهم در بخش کشاورزی بوده است. چراکه سبب تاثیرپذیری عملکرد محصولهای این بخش و افزایش ریسک عملکرد تولید میشود. از سوی دیگر، نهادههای تولید مورد استفاده در بخش کشاورزی نیز بر عملکرد این محصولها تاثیرگذارند. لذا در این پژوهش اثرگذاری گذاری نهادههای قابل کنترل تولید و عاملهای اقلیمی بر میانگین و نوسان عملکرد تولید محصولهای کشاورزی منتخب استان خراسان رضوی (گندم، جو) بهعنوان محصولهای راهبردی بخش کشاورزی برای سالهای 1390 تا 1394 با بهکارگیری مدل جاست و پاپ ارزیابی شده است. نتایج مطالعه نشان داد که در تابع میانگین عملکرد، یک میلیمتر افزایش لگاریتم بارش سبب افزایش میانگین عملکرد محصولهای گندم آبی، گندم دیم و جو آبی به میزان 11/0، 24/0 و 04/0 کیلوگرم در هکتار و کاهش 57/0 کیلوگرم در هکتار جو دیم شده است. افزایش یک درجه سلسیوس در لگاریتم میانگین بیشینه دما سبب کاهش 02/0، 1/0 کیلوگرم در هکتار در میانگین عملکرد گندم آبی و جو آبی شد، اما میانگین عملکرد گندم دیم و جو دیم را به میزان 28/1 و 17/0 کیلوگرم در هکتار افزایش داده است. همچنین لگاریتم عاملهای سطح زیر کشت، ضریب مکانیزاسیون، کود نیتروژنه مصرفی و سم مصرفی دارای تاثیر مثبت بر میانگین عملکرد بوده است. بنابر نتایج تابع ریسک عملکرد بیان شد که پراکنش در بارش سبب افزایش ریسک عملکرد گندم آبی، گندم دیم و جو دیم به میزان 27/0، 65/3 و 83/2 کیلوگرم در هکتار شده و عامل افزایش لگاریتم میانگین بیشینه دما سبب کاهش 69/0، 30/5 و 13/6 کیلوگرم در هکتار ریسک عملکرد این محصولها شده است. با توجه به نتایج به دست آمده در تابعهای میانگین و ریسک عملکرد، ابزارهای مدیریتی ریسک شامل بیمه بر اساس آب و هوا برای محصولهای کشاورزی و به کارگیری رقمهای بذر مقاوم به خشکی، در جهت جلوگیری از ریسک تولید محصولها و کاهش آسیبپذیری کشاورزان از نهادههای تولید و عاملهای اقلیمی پیشنهاد میشود.
طبقهبندی: C23, Q10, Q54.
Abstract: Climate change is one of important issue in agricultural sector in Iran. Because this issue with affects crops’ yield that leads to increasing productivity risk. On the other hand inputs has effect on crops’ yield. So, the aim of this paper is investigating the effect of controlled inputs in production and climate factors on average and performance fluctuations in selected agricultural production in Khorasan Razavi province (wheat, barley) as strategic agricultural products over the period of 2011-2015 by using the Just & Pope model. The results show that in the function of the mean yield, a millimeter increase in the logarithm of precipitation leads to increase in the average yield of rain-fed wheat, rain-fed barely and blue barley at levels of 0.11, 0.04 and 0.24 kg per hectare, and a reduction of 0.57 kg per hectare for blue wheat. An increase of 1 degree Celsius in the logarithm the mean of maximum temperature leads to decrease by 0.02, and 0.1 kg per hectare in the mean yield of blue wheat and blue barely respectively, but the average yield of rain-fed wheat and barley increase by 1.28 and 0.17 kg per hectare respectively. Also, logarithm of the cropping area, mechanization coefficient, nitrogen fertilizer and pesticide had a positive effect on the mean yield. According to the results of the yield risk function, transmittance in precipitation leads to increase the yield risk in blue wheat, rain-fed wheat and rain-fed barely to 0.27, 3.65 and 2.83 kg per hectare and increase in logarithm the mean of maximum temperature leads to decrease 0.69, 5.30 and 6.13 kg per hectare in the yield risk of those products. Based on the results obtained in the function of mean and performance risk, risk management tools include Weather-Based insurance for agricultural products and the use of drought-resistant seed varieties, in order to prevent the risk of production and reduce the vulnerability of farmers to inputs and climatic factors is suggested. JEL: C23, Q10, Q54
خلاصه ماشینی:
لذا در این پژوهش اثرگذاری گذاری نهاده های قابل کنترل تولید و عامل های اقلیمی بر میانگین و نوسان عملکرد تولید محصول های کشاورزی منتخب استان خراسان رضوی (گندم ، جو) به عنوان محصول های راهبردی بخش کشاورزی برای سال های ١٣٩٠ تا ١٣٩٤ با به کارگیری مدل جاست و پاپ ارزیابی شده است .
تأثیر این ریسک و نبود زمینه اطمینان در کشورهای 1 Nam 2 Stocker 3 International Civil Aviation Organization 4 Wood & Mendelsohn 5 Hazell 6 Antón در حال توسعه به دلیل ناکارایی بازار، اطلاعات نامتقارن و شبکه های ارتباطی ضعیف بیشتر است (فوفا و حسن ، ٢٠٠٣).
بنابراین با توجه به نتایج بررسیهای انجام شده ، این بررسی به منظور شناسایی تأثیر عامل های قابل کنترل و غیرقابل کنترل بر عملکرد و ریسک عملکرد محصول های زراعی گندم و جو با به کارگیری روش تحقیق متناسب صورت گرفته است .
نتایج و بحث به منظور بررسی عامل های مؤثر بر عملکرد چهار محصول گندم آبی، گندم دیم ، جو آبی و جو دیم اطلاعات اولیه ١٧ شهرستان (مقاطع ) در استان خراسان رضوی شامل بارش ، دما، شاخص استانداردشده بارش از طریق سازمان آب و هواشناسی و آب منطقه ای خراسان رضوی و همچنین اطلاعات کود شیمیایی نیتروژنه و فسفاته ، ضریب مکانیزاسیون ، سطح زیر کشت میزان بذر مصرفی و سم مصرفی از طریق سایت جهاد کشاورزی خراسان رضوی و مراجعه حضوری جمع آوری شد و به منظور ارزیابی به صورت داده های ترکیبی (پانل دیتا) به کار گرفته شد.