چکیده:
آبخوانهای کارستی در مناطق نیمه خشک غرب ایران با توجه به شرایط طبیعی منطقه و فعالیتهای انسانی مستعد آلودگی میباشند. آبخوان کارستی گُلین نقش حیاتی در تأمین آب شرب و کشاورزی جوامع محلی اطراف خود دارد. هدف از این پژوهش، تهیه نقشه آسیب پذیری آبخوان کارستی گُلین در جنوبغرب استان کرمانشاه در برابر آلودگیهای سطحی با استفاده از مدل COP میباشد. این مدل با استفاده از سه پارامتر، لایه پوشاننده(O)، غلظت جریان (C)و رژیم بارش(P) به ارزیابی آسیب پذیری منابع آب کارست در برابر آلودگی میپردازد. از پارامترهای ژئوهیدرلوژیکی چون ضریب α، زمان مرگ چشمه، حجم ذخیره دینامیکی برای مشخص کردن نوع جریان کارستی استفاده گردید. نتایج نشان میدهد که چشمه گُلین دارای سیستم افشان بوده و 22/12%، 32/48% و 46/39% از مساحت منطقه به ترتیب در پهنه آسیب پذیری خیلی کم، کم و متوسط واقع شده که حاکی از آسیب پذیری کم تا متوسط این آبخوان نسبت به آلودگی میباشد. پارامترهای C،P وO به ترتیب بیشترین نقش را در کم بودن میزان آسیب پذیری دارا میباشند. عامل C به علت وسعت کم پهنه کارست تکامل یافته، وسعت زیاد مناطق غیر کارستی، شیب زیاد منطقه، نقش اصلی را در پایین بودن میزان آسیب پذیری منطقه دارا میباشد. از طرف دیگر بارش منطقه به نسبت کم بوده و این عامل میزان نفوذ آلودگی و در نتیجه میزان آسیب پذیری را کاهش میدهد. آسیب پذیری زیاد تا خیلی زیاد عامل O نشاندهندهٔ گسترش سازندهای نفوذ پذیر در منطقه میباشد و میزان آسیب پذیری بالای آن توسط دو عامل دیگر تعدیل گردیده است. در نهایت میتوان گفت که مدلCOP کارایی مناسبی جهت تهیه نقشههای آسیب پذیری آبخوانهای کارستی را دارا میباشد.
خلاصه ماشینی:
نتايج نشـان مـي دهـد کـه چشمه گلين داراي سيستم افشان بوده و ١٢/٢٢%، ٤٨/٣٢% و ٣٩/٤٦% از مساحت منطقه بـه ترتيب در پهنه آسيب پذيري خيلي کم ، کم و متوسط واقع شده که حاکي از آسيب پذيري کـم تا متوسط اين آبخوان نسبت به آلودگي مي باشد.
سفره هاي آب کارست به علت ويژگي هاي هيدرولوژيکي خاص خود متمايز از ديگر سفره هاي آبي مي باشند Ford ;٢٠٠٥ ,١٩٩٥ ,Bakalowicz ;١٩٩٥,European Commission ;١٩٨٨ ,White) ;( Mudarra and Andreo٢٠١١ ;٢٠٠٧ ,and Williams سفره هاي آب کارست نسبت به آلودگي حساسيت زيادي دارند، زيرا زمان جابه جايي سريع و ظرفيت ذخيره سازي در سيستم مجرايي کم مي باشد، در نتيجه دخالت فرايندهاي طبيعي مانند جذب و تخريب و فيلتراسيون تأثير کمتري دارند(٢٠١١٢٦٣,Mudarra and Andreo).
هدف از اين پژوهش به کارگيري مدل COP با بهره گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي به عنوان يک روش مؤثر در ارزيابي خطر آلودگي منابع آب کارست و در نهايت تهيه نقشه هاي آسيب پذيري آبخوان کارستي گلين و شناسايي نوع سيستم کارستي آبخوان مورد مطالعه مي باشد.
در اين نقشه پهنه با خطر زياد در قسمت هاي مرتفع منطقه منطبق بر سازند آهک آسماري که داراي کارست تحول يافته ، شيب متوسط و پوشش گياهي متراکم تا نيمه متراکم مي باشند، واقع شده است .