چکیده:
رودخانههای شهری به دلیل افزایش جمعیت و تغییرات پوشش و کاربری زمین در حوضههای آبخیز آنها درمعرضآسیبهای گوناگون میباشند. رودخانه دربند نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در طول نیم قرن گذشته توسعه شهری تهران، رژیم هیدرولوژیکی آن را تحت تاثیر قرار داده است. در این پژوهش با استفاده از عکسهای هوایی سالهای 1345، 1358 و تصاویر〖ETM〗^+وIkONOSسال 1389، میزان تغییرات پوشش و کاربری اراضی در منطقه تجریش شناساییشده و بر اساس آنها نقشه پوشش و کاربری زمین برای سه دوره زمانی تهیه شده است و با به کارگیری نقشههای مذکور، با روش SCSبه تخمین میزان عددیمنحنی و نگهداشت سطحی آباقدام شده است. همچنین با بهرهگیری از مدلهای شبکه عصبی مصنوعی و ماشینبردار پشتیبان، مدلسازی رواناب و بارش انجام گرفته و از آزمون من کندال به عنوان روشی برای بررسی روند دادههای دبی و بارش استفاده شده است. با آشکار سازی تغییرات پوشش و کاربری زمین در سه دوره زمانی، مشخص گردید که سطوح تولید کننده رواناب زیاد در طول این سه دوره افزایش یافته است. در همین راستا شماره منحنی و ضریب رواناب از سال 1345 تا 1389 افزایش یافته و ضریب نگهداشت سطحی از 66/122در سال 1345 به 26/107در سال 1358 و 76/104 در سال 1389 کاهش یافته است. در حالیکه بارش روند افزایشی خاصی نداشته، دبی دارای روند صعودی بوده که علت اصلی آن تغییرات پوشش و کاربری زمین بوده است.
خلاصه ماشینی:
همچنين با بهره گيري از مدل هاي شبکه عصبي مصنوعي و ماشين بردار پشتيبان ، مدل سازي رواناب و بارش انجام گرفته و از آزمون من کندال به عنوان روشي براي بررسي روند داده هاي دبي و بارش استفاده شده است .
جدول ١ : پيشينه تحقيق در زمينه تأثير تغيير پوشش و کاربري زمين بر رژيم آبدهي رودخانه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1Costa 2Rose 3Peters 4Ott 5Uhlenbrook 6Siriwardena 7Shang 8Wilson 9Gebremicael 10Zhou 11Wijesekara {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} با توجه به رشد سريع جمعيت تهران به ويژه در منطقه ١ شهرداري و تغييرات کاربري زمين ناشي از آن ،رودخانه - هايشهري اين منطقهازجمله رودخانه دربند،به دليل نيازانسان به فضاي زيست درمعرض آسيب وتجاوزبه حريم بوده و باعث تغييرات شديد در رژيم آبدهي رودخانه شده است .
داده - هاي مورد استفاده در اين مقاله شامل داده هاي دبي به صورت روزانه وسالانه ( از سال ١٣٤٥ تا ١٣٨٩)مربوط به ايستگاه پل تجريش و داده هاي بارش به صورت روزانه و سالانه بوده کهاز ايستگاه شمال تهران سازمان هواشناسي براي دوره زماني ١٣٥٨ تا ١٣٨٩ مي باشد که داده هاي مربوط به سال ١٣٤٥ تا ١٣٥٨ از طريق روش رگرسيون خطي وبا بهره گيري از داده هاي ايستگاه هاي مجاور بازسازي شده است .
ابزارهاي تحقيق شامل ابزارهاي فيزيکي (عکس هاي هوايي ١٣٤٥ و ١٣٥٨ و تصاوير سنجده +ETM وIkONOS سال ١٣٨٩و ابزارهاي مفهومي که شامل نرم افزارها و مدل هاي (ماشين بردار پشتيبان (SVM)١، شبکه عصبي مصنوعي (ANN)٢ و آزمون من -کندال ٣ وSCS٤ استفاده شده است و به منظور برآورد ضريب نگهداشت سطحي و ارتفاع رواناب روش SCS مورد استفاده قرار گرفته است .