چکیده:
تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول سال های گذشـته همواره با موانع و چالش های متعددی مواجه شده است. تجربه برنامه ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران موید اتفاقـات و تصـمیم گیـری هـای پر فـراز و نشیبی در ابعاد مفهومی، نظریه ای، تکنیکی، رویـه ای، فرآینـدی، سـازمانی و قانونی می باشد که گاه منجر به پیشبرد این امر شده و گاه در جهت بـه انـزوا کشاندن و انحراف از مسیر اصلی حرکت و حتی اجرا نشدن آن گردیده است. هدف از این مقاله بررسی موانع و تنگناهای آمایش سرزمین کشور و نقش این موانع در محدودیت ها و نارسایی های در برنامه های توسعه ای کشور است که منجر به شکل گیری عدم تعادل های منطقه ای در کشور شده است. روش تحقیق، تحلیلی-اکتشافی است. در این پژوهش منابع و اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای و همچنین سرشماری های عمومی نفوس و مسکن، طرح های آمایش سرزمین جمع آوری شده است. شاخص های مورد بررسی 40 شاخص اقتصادی، اجتماعی، نهادی، اجرایی است که با استفاده از مدل تحلیل شبکه (ANP) به بررسی موانع و تنگناهای آمایش سرزمینی کشور و میزان تاثیرگذاری هریک از موانع در سطح توسعه یافتگی مناطق کشور پرداخته شده است. همچنین نتایج حاصل از مدل تحلیل شبکه نیز بیانگر این است که شاخص های نهادی با مقدار 059/0 بیشترین نقش را در تنگناهای طرح های آمایش سرزمین کشور را باعث شده است. مدلسازی معادلات ساختاری تنگناهای آمایش سرزمین کشور نیز نشان می دهد تأثیرات موانع نهادی روی طرح های آمایش سرزمین در کشور با ضریب مستقیم و مثبت 98/0 است که این موانع دارای قدرت تبیین کنندگی تغییرات در شاخص های اقتصادی و اجتماعی کشور می باشد.
Trying to have a national land use plan over the past years has always faced numerous challenges and challenges. The experience of planning the land plot in Iran confirms the overwhelming events and decisions in conceptual, theoretical, technical, procedural, procedural, organizational and legal aspects that sometimes lead to this and sometimes in the direction It has been driven to isolate and deviate from the mainstream, and not even run it. The purpose of this article is to study the obstacles and bottlenecks of the country's land and the role of these barriers in the limitations and shortcomings of the country's development plans, which has led to the formation of regional imbalances in the country. Research method is analytical-exploratory. In this research, resources are collected through library resources as well as general population and housing surveys, land acquisition plans. The surveyed indicators are 40 economic, social, institutional and executive indicators that use the Network Analysis Model (ANP) to investigate the barriers and bottlenecks of the country's land use and the extent of the impact of each barrier on the level of development in the regions of the country. Also, the results of the network analysis model indicate that institutional indicators with the value of 0.059 have the most role in the bottlenecks of the country's land plot design. The modeling of the structural equations of the constraints of the country's land borders also shows that the effects of institutional barriers on land plot design in the country with a direct and positive coefficient of 0.98, which has the power to explain the changes in the economic and social indicators of the country.
خلاصه ماشینی:
624 جدول (١): مولفه هاي مورد مطالعه جهت بررسي موانع آمايش سرزمين در کشور (رجوع شود به تصویر صفحه) ادغام سازمان ها و برنامه ريزي استان ها در استانداري ها؛ فقدان سندهاي فرادست کارآمد و موثر (در برخي از استان هاي کشور هيچ گونه سند فرادست کارآمد و موثري براي تدوين سند آمايش سرزمين وجود ندارد) ؛ فقدان قواعد و مقررات مناسب و همسو و گريزناپذير براي اعمال همه مقتضيات آمايش سرزمين (يعني در کشور انسجام و يکپارچگي لازم به منظور طراحي، برنامه ريزي، تدوين و اجراي برنامه هاي توسعه ، متناسب با مقتضيات آمايش سرزمين وجود ندارد)؛ فقدان تفکر 3 نهادي IN نظامند و نهادينه براي مديريت سرزمين ؛ انعطاف پذيري محدود در استراتژي هاي طرح هاي آمايشي؛ نبود نهادهاي قانوني مشخص و مسئول براي مديريت سرزمين ؛ فقدان منابع علمي به روز و کارهاي پژوهشي عميق در حوزه هاي برنامه ريزي آمايشي؛ فقدان درک مشترک از مفهوم توسعه در طرح هاي آمايشي؛ قرينه پنداشتن اندازه با اقتدار دولت ؛ فقدان عزم و اراده کافي در به کاربردن نتايج 1 - Economic 2 - Social 3 - Institutional 625 (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : نگارنده ادبيات موضوع مفهوم آمايش سرزمين درايران موضوع بهره برداري بهينه از سرزمين و استفاده از قابليت هاي مختلف نواحي و تمرکز زدايي از مناطق متراکم در قالب برنامه ريزي آمايشي همواره به عنوان يکي از مهمترين دغدغه هاي برنامه ريزان کشور ما مطرح بوده است و بر اين اساس نيز تهيه طرح هاي آمايشي جهت استفاده بهينه از سرزمين در برنامه هاي توسعه کشور چه پيش از انقلاب چه پس از انقلاب مورد تاکيد قرار گرفته است که بازتاب آنها را مي توان در برنامه هاي گذشته و برنامه ريزي هاي جاري در قالب مواد قانوني و اجرايي گوناگون مشاهده نمود(توفيق ،:٢٢:١٣٨٥).