چکیده:
«معلّقات» چکامههای بلند جاهلی و ازجمله شاهکارهای ادبیات عرب بهشمار میآید؛ تا بهآنجا که بنابر روایات، آنها را به آب زر نوشته، بر پردۀ کعبه آویزان میکردند. درخصوص اصالت و عدماصالت معلّقات کوششهایی فراوان صورت گرفته، لکن از دیرباز، نهتنها در میان ادبا و شعرای عرب، بلکه نزد شاعران فارسیسرا، بهویژه شاعران سبک خراسانی، جایگاه بسیار ویژهای یافته است.
جایگاه ویژۀ معلّقات سبع در ادبیات عربی و فارسی باعث شده که در گذر زمان، پژوهشها و تحقیقات انبوهی در قالب پایاننامه، کتاب و مقاله در زمینۀ شرح و تحلیل جنبههای گوناگون معلّقات و بررسی میزان تاثیرگذاری آن بر شاعران فارسیسرا انجام گیرد. بدینمنظور، بر خود لازم دانستهایم که دراینباره یک کتابشناسی عرضه کنیم تا ازسویی پژوهشهای در پیش رو با سهولت و روانی بیشتری انجام شود و ازدیگرسو، تمامی منابع موجود و چاپشده در ایران در دسترس پژوهشگران قرار گیرد و از انتخاب موضوعاتی که پیشتر بحث و بررسی شده، بازداشته شوند.
این کتابشناسی بهشیوۀ «کتابخانهای بنیادی» تنظیم شده و براساس آن میتوان دریافت که پژوهشهای انجامشده از سال 1345 تا پایان سال 1392 از نظر ساختاری، تاریخی و محتوایی به چند دسته تقسیم میشوند و میزان پراکندگی آنها چگونه است. همچنین در پایان، بهمنظور تسهیل کار پژوهشگران، فهرست موضوعی پژوهشها و تالیفات را درج نمودهایم.
خلاصه ماشینی:
جايگاه ويژۀ معلّقات سبع در ادبيات عربی و فارسی باعث شده که در گذر زمان، پژوهشها و تحقيقات انبوهی در قالب پاياننامه، کتاب و مقاله در زمينۀ شرح و تحليل جنبههای گوناگون معلّقات و بررسی ميزان تأثيرگذاری آن بر شاعران فارسیسرا انجام گيرد.
انگورج تقوی، حسين، «صفات حميده و اخلاق ذميمه در اشعار معلّقات و ديگر شاعران جاهلی»، دکتری، بهراهنمایی اميرمحمود انوار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقيقات تهران، 1383.
جلالوند، داود، «بررسی و مقايسۀ تشخيص در جزء 30 قرآن كريم با معلّقات سبع»، كارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد كرمانشاه، 1388.
حسنپور آزاد، ليدا، «بررسی تطبيقی وصف در ديوان منوچهری و اشعار شاعران جاهلی (معلّقات عشر)»، كارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات تهران، 1389.
دهقان، مهدی، «وصف مراکب در شعر اصحاب معلّقات»، کارشناسیارشد، بهراهنمایی اميرمحمود انوار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقيقات تهران، 1389.
رسولی، فاطمه، «تحليل و بررسی شرح حماسۀ ابوتمام و شرح معلّقات عشر خطيب تبريزی»، كارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات تهران، بی تا.
زهرهای، حميدرضا، «ارزش و جايگاه آب در شعر اصحاب معلّقات سبع»، دکتری، بهراهنمايی فيروز حريرچی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقيقات تهران، 1388.
فيضی، داود، «جلوۀ محبوبه در جلوهگاه معلّقات سبع»، کارشناسیارشد، بهراهنمايی اميرمحمود انوار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقيقات تهران، 1389.
نظيفكار، نجمه، «بررسی موضوع الهامات شعری در اشعار عرب دورۀ جاهلی با تأكيد بر معلّقات عشر»، كارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد دزفول.
معلّقات سبع و بررسی روششناسی شارحان آن: منهج الزوزني في شرح المعلّقات السبع، محمدرضا ابنالرسول و محمد خاقانی و سميه حسنعليان، (مقاله)، 1390.