چکیده:
ربا در شرع اسلام بهعنوان یکی از مهمترین مفاسد اقتصاد مطرح است که عموما در قرض مصداق پیدا میکند و از سویی قرض بهعنوان یکی از روشهای تجهیز و تخصیص منابع در بانکداری بدون ربای ایران مورد استفاده است؛ لذا به نظر میرسد که مراقبت از قراردادهای قرض جهت جلوگیری از ایجاد ربا یا شبهه آن ضروری باشد. استفتائات صورت گرفته از مراجع عظام تقلید و نظراتی که ایشان درباره عملکرد بانکها و برخی صندوقهای قرضالحسنه ابراز داشتهاند، ایرادات مهمی در بکار بردن قرض در سیستم تامین مالی کشور را ثابت میکند. این مقاله کوشیده است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و آسیبشناسی عملکرد سیستم تامین مالی ایران در استفاده از عقد قرض تحت عنوان قرضالحسنه بپردازد. نتایج بهدست آمده از این تحلیل تایید دیدگاه برخی مراجع در مورد وجود ربا در قراردادهای قرضی رایج در نظام تامین مالی کشور را در بر دارد. از طرف دیگر این نتایج، حضور این شیوه تامین مالی را با توجه به ماهیت بانک و همچنین مدل پیادهسازی آن را به دلیل شرایط تورمی اقتصادی ایران مناسب نمیدانند. در انتها جهت برونرفت از چالشهای یادشده پیشنهادهایی ارائه شده است.
Abstract Usury in Islam is considered as the main financial corruption which is generally applicable to loans. Meanwhile, loan is used as a method of mobilizing and allocating resources in Iranchr('39')s non-interest banking it seems that regard for loan contracts is vital to avoid usury or something akin to that. Putting questions to Grand Ayatollahs and their opinions being expressed about the performance of banks and some interest-free funds have proved major problems in applying debt in the financial system of the country. This paper has attempted to study the pathological function of the financial system in Iran in the use of the loan contract as interest-free financing by descriptive and analytical method. Results obtained from this analysis confirmed the viewpoint of some authorities on interest on current loan agreements in the countrychr('39')s financial system. On the other hand, these findings prove this method of financing inappropriate considering the nature of bank as well as its implementation model due to the inflationary conditions in economy of Iran. Finally, proposals have been submitted to solve the challenges.
خلاصه ماشینی:
بررسي موضوع ربا در قراردادهاي «قرضالحسنه » رايج در سيستم تأمين مالي ايران تاريخ دريافت : ١٣٩٤/٤/٧ تاريخ پذيرش :١٣٩٤/٦/١٦ * محمد لشکري ** سيد محمد حسيني *** محمد علي معدني چکيده ربا در شرع اسلام به عنوان يکي از مهم ترين مفاسد اقتصاد مطرح است که عموما در قرض مصداق پيـدا مي کند و از سويي قرض به عنوان يکي از روشهاي تجهيز و تخصيص منـابع در بانکـداري بـدون ربـاي ايران مورد استفاده است ؛ لذا به نظر مي رسد که مراقبت از قراردادهاي قرض جهت جلـوگيري از ايجـاد ربا يا شبهه آن ضروري باشد.
٣. پرسش پژوهش پژوهش حاضر در پي پاسخ گويي به سه پرسش زير است : آيا شيوههاي تجهيز و تخصيص منابع که بر اساس عقد قرض در بانکـداري بـدون ربـاي ايـران شکل گرفته اند ربوياند؟ در صورت ربوي بودن اين شيوهها چگونه مي توان آنها را اصلاح نمود؟ آيا قرض يک شيوه تأمين مالي مناسب براي فعاليت هاي بانکي است ؟ ٤.
بنا به فتواي آيـات عظـام صـافي گلپايگاني ، سيستاني ، وحيد خراساني ، فاضل لنکراني و بهجت قرض دادن به شرط قرض گـرفتن ربوي است ؛ اما آيت الله مکارم درباره شرط صندوقهاي قرضالحسنه معتقدند: هرگاه اين شـرط براي اعطاي تسهيلات بيشتر به ساير متقاضيان وام باشد (نه استفاده صاحبان صندوق) اشـکالي ندارد.