چکیده:
یکی از نوآوریهای دهه اخیر در عرصه بحثهای پولی و مالی اسلامی، انتشار انواع اوراق بهادار اسلامی به نام صکوک است، این اوراق که بهطور عمده برای تامین مالی دولت، سازمانهای وابسته به دولت و بنگاههای اقتصادی منتشر میشوند براساس عقود اسلامی طراحی شدهاند و جایگزین مناسبیبرای اوراق بهادار ربوی بهویژه اوراق قرضه شمرده میشوند.
این مقاله ابتدا با هدف توسعه زیارتی شهر مقدس قم، به شناسایی نیازهای بخشهای مختلف جهت تأمین مالی پرداخته که پنج نوع نیاز که عبارتند از احداث و بازسازی، نوسازی، تعمیر، تجهیز وسایل و امکانات و تأمین سرمایه در گردش در بخشها و عرصههای مختلف توسعه شهر مقدس قم به چشم میخورد. این بخشها و عرصهها عبارتند از : توسعه حرم مطهر و سایر اماکن متبرکه، توسعه مراکز علمی، دانشگاهی و حوزوی، توسعه اماکن متبرکه و زیارتی قم، توسعه حمل و نقل شهری و بین شهری، توسعه مراکز اقامتی و رفاهی مانند هتلها، زائرسراها، توسعه بیمارستانها و خدمات پزشکی و بهداشتی، توسعه مراکز تجاری و توریستی، تفریحی و فرهنگی، توسعه فضاهای سبز و پارکها، توسعه بافتهای فرسوده شهری، توسعه زیرساختهای شهری مانند سیستم آبرسانی، برق، گاز، مخابرات و ...
در مرحله بعد با توجه به نیازهای شناسایی شده و ابزارهای موجود، به طراحی و تبیین انواع اوراق بهادار اسلامی جهت پاسخ به این نیازها در بخشها و عرصههای مختلف پرداخته میشود. با توجه به گستردگی اوراق بهادار اسلامی(ابزارهای مالی اسلامی)، در این مقاله سعی گردیده است با هدف توسعه زیارتی شهر مقدس قم، ابزارهای مالی مناسب برای تحقق این مهم طراحی و تبیین گردد که عبارتند از اوراق وقف، اوراق قرضالحسنه، اوراق اجاره، اوراق مرابحه، اوراق جعاله، اوراق منفعت، اوراق استصناع و اوراق مشارکت.خاطر نشان میگردد کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار انواع اوراق بهادار مورد بحث در مقاله را مورد بررسی فقهی قرار داده و صحت شرعی آنها را تأیید نموده است
Sukuk is one of the recent innovations in the field of Islamic finance. This instrument is baded on shariah compliant contracts and used to finance goverments and firms. Sukuk can be considered as an efficient and suitable alternative for conventional bonds. This article at first identifies financing needs of different sectors of holy city of Qom that these needs include: construction and reconstruction, Modernization and renovation, repair, providing equipments and facilities, and providing working capital. In this article, different sectors and areas of holy city of QOM include: development of the holy shrine and other holy places, development of research centers, universities and Religious science centers, development of Urban and inter-urban transportation, developmentof residential and welfare centers and facilities such as hotels and motels, development of hospitals and medical services, development of shopping, entertainment and cultural centers, development of green spaces and parks, development of old Urban places, development of urban infrastructures such as water supply, electricity, gas, telecommunications and …
In the following, , This research matches identified financing needs with different types of sukuk and presents best structures and models of sukuk for financing these needs in different sectors.
In this research, we try to use the most important and suitable structures of sukuk that proved by shariah board of SEO of Iran Capital Market.
خلاصه ماشینی:
بررسي و تبيين کاربرد انواع صکوک جهت توسعه زيارتي شهر مقدس قم 1 محمد توحيدي تاريخ دريافت : ٩٤/٩/٢٨ تاريخ پذيرش : ٩٤/١٢/٢ چکيده يکي از نوآوريهاي دهه اخير در عرصۀ بحث هاي پولي و مالي اسلامي، انتشار انواع اوراق بهادار اسلامي به نام صـکوک اسـت ، اين اوراق که به طور عمده براي تامين مالي دولت ، سـازمان هاي وابسـته به دولت و بنگاه هاي اقتصادي منتشر ميشوند براساس عقود اسلامي طراحي شده اند و جايگزين مناسبي براي اوراق بهادار ربوي به ويژه اوراق قرضه شمرده ميشوند.
توسعه زيارتي شهر مقدس قم مستلزم تأمين مالي طرح ها و پروژه ها در زمينه احداث ، بازسازي، نوسازي و تعمير، تجهيز وسائل و امکانات و تأمين سرمايه در گردش لازم در عرصه ها و فعاليت هاي ده گانه بالاست که اين مقاله برآنست ابزارهاي مختلف تأمين مالياسلامي جهت پاسخگويي به اين نيازهاي مختلف را طراحي و تبيين نمايد.
استاندارد شرعي شمارة ١٧ سازمان حسابداري و حسابرسي نهادهاي مالي اسلامي، صکوک را اين گونه تعريف ميکند: «صکوک گواهيهايي با ارزش اسمي يکسان است که پس از اتمام عمليات پذيره نويسي، بيانگر پرداخت مبلغ اسمي مندرج در آن توسط خريدار به ناشر است و دارندة آن مالک يک يا مجموعه اي از داراييها، منافع حاصــل از دارايي و يا ذينفع يک پروژه يا يک فعاليت سرمايه گذاري خاص ميشود» (سروش ، ١٣٨٦، ص ١٥).
در اين روش باني با مراجعه به يک شرکت داراي پروانه مشاوره از سازمان بورس و اوراق بهادار و تعيين شرکت واسط ، وارد قرارداد جعاله براي مثال سه ساله شده و شرکت واسط را در جايگاه عامل تعيين ميکند تا عمليات تعمير و بازســازي لازم را انجام دهد و طي مدت ســه ســال مبلغ معيني را به صــورت جعل (اجرت ) دريافت کند.