چکیده:
پس از بحران مالی 2012-2007صاحب نظران و سیاست گذاران مالی و بانکی یک سلسله اصلاحات در بازارهای مالی را عملیاتی کرده اند. می توان اینها را در چارچوب تئوری انتخاب عقلانی میانه بازار مالی، نامید.با توجه به جایگاه بالای اصول عقلانیدر آموزه های مالی اسلام، تجربه بانکداریبدون ربا درتعدادی از کشورهاونهادینه شدن عقلانیت در اقتصاد می توان مدل بانکداری بدون ربا را بر مبنای عقلانیت میانه مالی طراحی کرد. یک شرط تدوین چنین مدلیآماده بودن بسترهای سختافزاری و نرمافزاری بهویژه شفافیت آمار و اطلاعات مالی و امکان نظارت بر تراکنشهای مالی مشتری (طرف معامله یا شریک در قراردادهای اعتباری) است. ابزار دیگر توجه به نظراجماع عقلای مالی (وکارشناسان بانکی) میباشد. هدف دیگر این مقاله برجسته ساختن چالشهای نظام بانکی ایران به دلیل دور شدن از پایههای عقلانیت مالی است. روش بررسی در این مقاله، روش تحلیل منطقی و تحلیل آماری بوده و در جمعآوری دادهها از روش مطالعه اسنادی استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که برای برپایی الگوی بانکداری استاندارد در کشور، نظام تصمیمگیری باید با تکیه بر عقلانیت متعادل در فکر رفع چالشهای بخشهای پولی و بانکی باشد. برخی از این چالش ها شامل فقدان انسجام در بازار مالی، تناقض در کارکردهای بازار پول و سرمایه، نبود نگاه بنگاه اقتصادی به بانکها، منطقی نبودن نرخ سود بانکی، عدم شفافیت در اطلاعات مالی مشتری، فقدان رویه منطقی در تقسیم سود مشاع هستند. بر اساس یافتههای این مقاله میتوان نوعی الگوی بانکداری را آزمون کرد که از یک سو کارآمدتر از وضع موجود است و از سوی دیگر با شریعت سازگار بوده و با دستگاه مالی مدرن جهانی نیز همراهی لازم را دارد
After the financial crises of 2007 – 2012 banking and financial policy – makers applied some reforms in the financial markets. One can label these items rationalizing financial market. Regarding high attention of Islam to rationality principles one can rationalize the usury – free banking model as well. The Precondition to compile such model is the realness of software and hardware Platforms including transparency of financial information and the possibility of controlling financial transactions. So one objective of this paper is to analyze the challenges of Iran banking system to substitute it with financial rationalism. One finding of this research shows that in order to have any progress in standardizing usury free banking, we can go ahead in direction with moderate rationality. In so doing Iranian banking system would benefit from rational banking at one hand. It would be compatible with Shariah at the other
خلاصه ماشینی:
زيرا اين الگوها بر سود و يا بهره منطقي، مقررات گذاري تعريف شده ، فعاليت حقيقي (و غير صوري مالي)، مخالفت با سفته بازي کاملا صوري، رعايت کدهاي اخلاق کسب و کار، شفافيت آمارها، نظارت اساسي بانک مرکزي و بررسي توان وام و اعتبار گيرندگان استوار است .
٦- فقدان متولي قدرتمند در بازار پول کشور باعث شده که موسسات مختلف بدون مجوز بانک مرکزي ١ به فعاليت بانکي و انواع خدمات مجاز و غيرمجاز بپردازند و با پشتوانه هاي مالي و منابع مردم ، اقتصاد کشور را با بحران مواجه نمايند.
مقايسه روند متغيرهاي درآمد دولت و پايه پولي ٩٢-١٣٨٣ (رجوع شود به تصویر صفحه ) منبع : آمارهاي بانک مرکزي ايران ، سال هاي مختلف نکته قابل توجه آنکه سياست هاي پولي که بايستي در جهت کنترل نقدينگي عمل مينمود، برعکس عمل کرده و نرخ سود نظام بانکي بر اساس تصميم دولت کاهش يافته است .
اين در حالي است که بر اساس رسالت سازماني نظام بانکي و بر اساس قانون بانکداري بدون ربا، بانک ها وکيل سپرده گذاران هستند تا منابع جمع آوري شده را در بالاترين نرخ بازده ، سرمايه گذاري نمايند.
روند نرخ اسپريدنظام بانکي در دوره ٩٣-١٣٨٣ (رجوع شود به تصویر صفحه ) منبع : آمارهاي بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران – سال هاي مختلف منفي بودن نرخ سود حقيقيو بالا بودن نرخ سود سپرده ها در مقايسه با نرخ سود تسهيلات عقود مبادله اي در بازار پول ، يک سري نابساماني در نظام تأمين مالي بوجود آورده است که در ادامه به برخي از مهمترين آن ها اشاره ميشود.