چکیده:
رعایت موازین عدالتمداری همانند رعایت اخلاق و پرهیز از ربا از شاخصههای مهم یک بانک اسلامی است که کمتر بدان توجه شده است. با توجه به ماده اول قانون عملیات بانکی بدون ربا که استقرار نظام پولی و اعتباری برمبنای حق و عدل (با ضوابط اسلامی) را هدفگذاری کرده است این تحقیق سعی دارد تا با شناسایی پایهایترین قواعد عدالت اقتصادی، چارچوب عملیاتی یک بانک عدالتمحور را با یک رویکرد اسلامی پیشنهاد دهد.
نتایج این تحقیق که مستند به منابع اسلامی است نشان میدهد که مفهوم عدالت با رعایت کامل حق و حقوق افراد گره خورده است و از اینرو سه قاعده رعایت حقوق عام، رعایت استحقاق افراد و توجه به نیاز و احتیاج اقشار ضعیف و ناتوان جهت استخراج چارچوب عملیاتی یک بانک عدالتمدار قابل تبیین است. مصداقیابی این قواعد در رفتار با کارکنان بانکی، مشتریان بانکی، سهامداران بانکی و آحاد افراد جامعه بخش دیگری از نتایج تحقیق را شکل داده است.
The compliance of justice rules such as ethic and free-riba is one of the important indexes of an Islamic bank that sometimes is ignored. According to the first article of the Riba (interest) - free banking act, that it targets establishing a monetary and credit system on the basis of right and justice (with the Islamic standards), this paper tries to suggest an operational framework for a justice-centered bank by the Islamic approach.
The results of this research show the concepts of justice are connected to observing the rights of persons. Therefor there are three rules for identification of an operational framework for a justice-centered bank. These rules are compliance of general rights, compliance of competency of persons and attention to poor classes of society. The examination of these rules in treat with bank staff, bank clients, bank shareholders and people of the community is another part of this research
خلاصه ماشینی:
با توجه به ماده اول قانون عمليات بانکي بدون ربا کـه اسـتقرار نظـام پـولي و اعتباري برمبناي حق و عدل (با ضوابط اسلامي ) را هدفگذاري کـرده اسـت ايـن تحقيـق سـعي دارد تـا بـا شناسايي پايه ايترين قواعد عدالت اقتصادي، چارچوب عملياتي يـک بانـک عـدالت محـور را بـا يـک رويکـرد اسلامي پيشنهاد دهد.
نتايج اين تحقيق که مستند به منابع اسلامي است نشان مي دهد که مفهوم عدالت با رعايت کامل حق و حقوق افراد گره خورده است و از اين رو سه قاعده رعايت حقوق عام، رعايت استحقاق افراد و توجه بـه نيـاز و احتياج اقشار ضعيف و ناتوان جهت استخراج چارچوب عملياتي يک بانـک عـدالت مـدار قابـل تبيـين اسـت .
شهيد صدر(ره)، در طرح پيشنهادي خود براي بانک اسلامي سه شرط را طـرح مـي نماينـد؛ اولا آنکه اين بانکداري با شريعت اسلام در هماهنگي کامل باشد؛ ثانيـا آنکـه توفيـق در همـه شـرايط اجتماعي و در تمامي جوامع انساني داشته باشد و ثالثا آنکه نقش اقتصادي خود را بـه عنـوان يـک موسسه تجاري سودآور به درستي ايفا نمايد (صدر، ١٣٥٩).
عيوضلو و کريمي ريزي(١٣٩٤) در تحقيقي با عنوان«شناسايي و اندازهگيـري شـاخص عـدالت و کارايي در نظام بانکي ؛ مورد مطالعه : بانک توسعه صادرات ايران، استان اصفهان»، بيان مي دارنـد کـه بانکداري بدون ربا گام نخست از بانکداري اسلامي است و نياز است تا براي تحقق کامل نظام بـانکي اسلامي به مولفه هايي همچون عدالت نيز توجه گردد.