چکیده:
در چارچوب اقتصاد متعارف فرایند شکلگیری سرمایه که از آن به سرمایهگذاری تعبیر میشود از مجرای تعامل بخش اسمی با بخش واقعی اقتصاد تحقق مییابد. این فرایند از بعد نظری قابل قبول بنظر میرسد. اما در حوزه اجرا از آنجا که در قالب فروض موجود نرخ بهره در بازار پول تعیین و بصورت برونزا به بخش واقعی اقتصاد(مثلا در زمینه تقاضای سرمایهگذاری) دیکته میشود در چارچوب ملاحظات اسلامی قابلپذیرش نبوده و انتقاداتی به آن وارد شده است. بویژه زمانی که اقتصاد از حالت تعادلی خود فاصله میگیرد. چرا که در مبانی اقتصاد اسلامی آنچه که تحتعنوان هزینه سرمایه شناخته میشود معادل نرخ بازگشت سرمایه در بخش واقعی اقتصاد است و نه نرخ بهره پول که در بخش اسمی تعیین میشود. بحث فوق موضوع مقاله حاضر میباشد. بدینمنظور با نگاهی آسیبشناسانه به مبانی نظری سرمایه گذاری، ملاحظات اسلامی در این حوزه با نیم نگاهی به شرایط موجود در ایران و جهان تبیین گردیده است.
نتایج حکایت از آن دارند که در خصوص تعیین هزینه سرمایه بجای تاکید بر نرخ بهره بعنوان مهمترین عامل موثر برسرمایهگذاری، میتوان از متغیرهایی بهره جست که تصویر واقعیتری از بازگشت سرمایه در بخش واقعی ارائه مینمایند که بصورت نمونه میتوان به شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص P/E و...(در بازار سرمایه) اشاره نمود. بدیهی است حرکت در این راستا در وضعیت کنونی اقتصاد ایران مستلزم پارهای شرایط و اصلاحات ساختاری است.
Orthodox economic theories imply investment takes place through interaction of real & nominal sectors of economy. This paradigm is logically confirmed from theatrical point of view. But in real world as long as interest rate is determining in nominal sector and impose to real sector (e.g. for investment demand), has been criticized by Islamic principles as well, especially when economy is deviated from its equilibrium position. This is due to a pillar principle in Islamic economics that believe cost of capital must be determined by capital rate of return in real sector and regardless interest determination in money market. This is the main theme of this study. To do that, we have had a pathological review on investment demand theories in orthodox economics focusing on Iran & global performances.
The results imply that in spite of using interest rate as criterion for cost of capital, some variables such as earning per Equity, P/E Ratio and etc., should be applied that can have better interpretation for rate of return in real sector. Meanwhile for institutionalizing real sector rate of return in Iran some structural reforms and changes are needed
خلاصه ماشینی:
اما در حوزه اجرا از آنجا که در قالب فروض موجود نرخ بهره در بازار پول تعيين و بصورت برونزا به بخش واقعي اقتصاد(مثلا در زمينه تقاضاي سرمايه گذاري) ديکته مي شود در چـارچوب ملاحظـات اسـلامي قابـل پـذيرش نبوده و انتقاداتي به آن وارد شده است .
اين موضوع کم و بيش در ديگر مباني نظري اقتصادي مثلا بحث تقاضاي سرمايه گذاري در متون اقتصاد کلان و يا ارزيابي اقتصـادي طرحها نيز مشاهده مي شود مثلا در حوزه اقتصاد کلان شرط تحقـق سـرمايه گـذاري بصـورت زيـر تعريف گرديده است : MRS= - (1+R) = MRT رابطه فوق حکايت از آن دارد که براي تحقق يک سرمايه گذاري، جريان مبادلـه درآمـدها در دو مقطع زماني براي عاملين اقتصادي که از آن به نرخ نهائي جانشيني ٣(MRT) تعبير مي شود، بايد با نرخنهائي مبادله مصرف ٤ (MRS) در دو مقطع زماني مساوي و هر دو برابر با R+١ باشند کـه ايـن نرخ (R) از بازار پول استخراج مي گردد.
قابليت صکوک در برقراري ارتباط ميان سرمايه گذاري با نرخ بازگشت سرمايه در بخش واقعي اقتصاد را مي توان از منظري ديگر نيز مورد بررسي قرار داد و آن تغييرات بوجود آمده در ترکيب عقود اوراق صکوک در عرصه بين المللي طي سالهاي اخير است .
ترکيب صکوک منتشر شده در عرصه بين المللي طي ٢٠٠٩-٢٠٠١ (رجوع شود به تصویر صفحه ) Source:International Islamic Financial Market (IIFM), Sukuk Report, A Comprehensive Study of the Global Sukuk Market, 6th.