چکیده:
یکی از مهمترین مؤلفههای هرنظام اقتصادی، مبنای آن نظام است به گونهای که جایگاه اجزاء نظام در نسبت با مبنای نظام اقتصادی تعریف میگردد. از همین رو تبیین مبنای یک نظام اقتصادی نقش بسیار مهمی درشناخت دقیق آن نظام دارد. این مسأله در رابطه با نظام اقتصاد اسلامی هم وجود دارد و ضروری است که تبیین مناسبی از آن صورت گیرد. در همین راستا و در چارچوب تحلیلسیستمی مقایسهی تطبیقی اقصاد اسلامی با اقتصاد متعارف صورت گرفته و پیشنهادی برای مبنای نظام اقتصاد اسلامی مطرح گردیده است. این تحقیق با روش اسنادی و کتابخانهای و با مراجعه به منابع دسته اول و دسته دوم دینی صورت گرفته است و مهمترین نتایج آن عبارتند از: ارائهی شاخصهای عمومی برای کشف مبنای نظامهای اقتصادی، مطالعهی نظام اقتصاد سرمایهداری براساس این شاخصها و نقد مبانی مطرح شده برای این نظام، به کارگیری شاخصهای معرفی شده و دستاوردهای ناشی از مطالعهی نظام سرمایهداری در جهت نقد مبانی مطرح شده برای نظام اقتصاد اسلامی و در نهایت ارائهی پیشنهادی سازگار با شاخصهای مطرح شده به عنوان مبنای نظام اقتصاد اسلامی.
خلاصه ماشینی:
نکته مهمي که لازم است مورد توجه قرار گيرد اين است که تحليل مقايسه اي و تطبيقي اقتصاد اسلامي با اقتصاد متعارف سرمايه داري در جهت استخراج مبناي نظام اقتصادي اسلام نبايد تحليلي دور از واقعيت قلمداد شود؛ زيرا نظام اقتصاد اسلامي داراي موضوعي جدا از موضوع نظام هاي اقتصادي ديگر نيست .
در ادامه اين کار به عنوان مقدمه اي خواهد بود که براي تعيين شاخص هايي جهت تبيين مبناي صحيح نظام اقتصاد اسلامي بايد مورد توجه قرار ميگيرد.
مسئله اي که در تحقيق مزبور مورد غفلت قرار گرفته اين است که براي بيان مصداق مبناي نظام اقتصادي اسلام ، سرمايه داري و سوسياليسم از روش شناسي مشخص و سير روشمندي استفاده نشده است .
در تحقيق پيش رو قصد داريم جهت روشن شدن سنخ و ماهيت مبناي يک نظام اقتصادي، به بيان شاخصه هايي در اين زمينه بپردازيم تا از اين طريق بتوانيم با يک نگاه سيستمي به نقد مباني مطرح براي نظام سرمايه داري پرداخته و يک جمع بندي کنيم از مبناي اين نظام و در نهايت نيز با استفاده از شاخص هاي مطرح از يک سو و مقايسه ي تطبيقي با نظام سرمايه داري از سوي ديگر پيشنهادي براي مبناي نظام اقتصادي مطرح نماييم .
اين بحث از اين جهت به عنوان مقدمه در نظر گرفته ميشود که خود داراي اصالت نبوده بلکه غرض از آن مطالعه ي اين نظام اقتصادي از جهت تعيين مبناست تا از رهگذر اين مطالعه (و اضافه کردن شاخص هاي نظري بحث شده در مقاله ) يک مقايسه ي تطبيقي در راستاي نيل به هدف مورد نظر يعني تبيين مبناي نظام اقتصاد اسلامي صورت گيرد.