چکیده:
مهمترین پرسشی که در این مقاله به آن پرداخته میشود این است که چگونه میتوان ارتباط بین دولت و نهاد قرضالحسنه را ترسیم نمود. بهعبارت دیگر با چه معیاری میتوان میزان دخالت دولت در نهاد
قرضالحسنه را تعیین کرد. از یک سوی میتوان گفت مهمترین هدف از تشکیل دولت از دیدگاه اسلام، اجرای عدالت در گسترههای مختلف آن اعم از گستره اقتصادی است. از سوی دیگر در مقاله به اثبات
میرسد که قرضالحسنه نقش بسزایی در عدالت اقتصادی بویژه عدالت توزیع درآمدها دارد. اما این اصل اساسی نیز آشکار است، مطابق آسیب شناسی نهاد قرضالحسنه، دخالت دولت در این نهاد ممکن است اثر منفی بر انگیزههای فردی داشته باشد. این انگیزههای فردی ارکان نهاد قرضالحسنه میباشند. البته دخالت دولت از جهت معرفی برنامهریزی های کلان و دراز مدت میتواند، آثار مثبتی برای این نهاد به ارمغان آورد. فرضیه این است که هر قدر آثار نهاد قرضالحسنه در ایجاد عدالت توزیع درآمدها بیشتر باشد، نقش دولت کمتر است و هر قدر آین آثار کمتر شود، دخالت دولت بیشتر است. نوآوری مقاله به نوع نگاه آن به این مسئله و نیز فرضیه مزبور است.
خلاصه ماشینی:
امـا ايـن اصـل اساسي نيز آشکار است ، مطابق آسيب شناسي نهاد قرض الحسنه ، دخالت دولت در اين نهاد ممکـن اسـت اثـر منفي بر انگيزه هاي فردي داشته باشد.
نظريه دولت از ديدگاه اسلام نظريه هاي مربوط به دولـت عهـده دار پاسـخ بـه ايـن پرسـش هسـتند کـه دولـت چـرا و چگونـه از پاسخ هايي که به اين پرسش داده شده است (هادوينيا، مباني نظري دولت در قـرآن کـريم ، ١٣٨٧) اين است که مهم ترين نقصي که در اجتماع انساني به چشم ميخورد، احتمال دور شـدن از عـدالت اجتماعي است .
) اهميت عدالت اجتماع به گونه اي است که قران کريم آن را به عنـوان مهـم تـرين نيـاز اجتمـاعي جامعه در نظر گرفته و به همين خاطر در هنگام تبيين اهداف ارسال انبياء در بعد اجتماعي تنها بـه همين مورد اشاره مينمايد: «لقد أرسلنا رسلنا بالبينات وأنزلنا معهم الکتاب والميزان ليقـوم النـاس بالقسط وأنزلنا الحديد فيه بأس شديد ومنافع للناس وليعلم الله مـن ينصـره ورسـله بالغيـب إن اللـه قوي عزيز» (حديد(٥٧): ٢٥) عبارت «ليقوم الناس بالقسط » حکايت از اين دارد که که هدف از ارسـال رسـولان توسـط خداونـد، اجراي قسط و عدالت در سطح مردم يعني جامعه ميباشد.
به نظـر مـيرسـد کـه پيش فرض اوليه اين باشد که نياز اصلي هر گروه و جامعه اي اجراي قسط و عدالت باشد، بـه همـين خاطر با توجه به شاخه توحيد ربوبي تشريعي از توحيد افعالي، جهت رفع اين نياز اجتماعي براي هر يک از جوامع از سوي پروردگار رسولي فرستاده ميشود.