چکیده:
فرسایش خندقی یکی از مخربترین و پیچیدهترین نوع فرسایش آبی میباشد. برای مبارزه با این فرسایش باید عوامل موثر در توسعه خندقها شناخته شوند. در این تحقیق تعداد 36 خندق در پهنه فرسایشی شهرستان درهشهر در شرق استان ایلام انتخاب شدند. این تحقیق باهدف تعیین میزان گسترش طولی خندق و حجم خاک فرسایش یافته در منطقه در دو دوره بین سال-های 1392-1381 انجام گرفت. بدین منظور با استفاده از ارتوفتو نمودن عکسهای هوایی این دو دوره به کمک نرمافزار PCI Geomatica خندقها مشخص گردیدند، سپس عوامل زمین محیطی موثر بر توسعه خندقها با استفاده از نرمافزار SPSS تعیین گردیدند. بر این اساس میانگین رشد طولی خندقها در طول دوره مطالعه، 85/0 متر در سال و متوسط حجم خاک فرسایش یافته 84/18مترمکعب در طول دوره و 88/1 مترمکعب در سال محاسبه شد. نتایج نشان میدهد که گسترش طولی خندق تابعی از طول خندق، نسبت جذب سدیم، درصد شن و میزان انحنای دامنه بوده و گسترش حجمی خندق تابعی از سطح مقطع خندق، درصد آهک و ضریب کشیدگی حوضه آبخیز بالادست خندق میباشد. ضریب تبیین (R2) این مدلها به ترتیب 736/0 و 634/0 ارزیابی شد. اعتبارسنجی مدلها نیز با استفاده از میانگین خطای نسبی (MRE)، میانگین توان دوم خطا (MSE) و جذر میانگین توان دوم خطا (RMSE) موردبررسی قرار گرفت که مقدار آنها به ترتیب برای مدل گسترش طولی خندق 64/8، 008/0و 89/0 و برای مدل گسترش حجمی خندق 49/9، 024/0و115/0 به دست آمد. نتایج نشان داد مدلها از اعتبار خوبی برخوردار هستند و میتوان از آنها برای پیشبینی میزان پیشرفت طولی و حجمی خندق برای مناطقی با شرایط مشابه منطقه موردمطالعه بهره گرفت.
خلاصه ماشینی:
محمدي (١٣٨٥) در پژوهشي در حوضه آبخيز حبله رود در استان سمنان به منظور تعيين مناسب ترين مدل پيش بيني رشد طولي فرسايش خندقي اقدام به بررسي چند زمانه عکس هاي هوايي مربوط به سال هاي ١٣٣٥، ١٣٤٦، ١٣٧٩ و واسنجي مدل هاي FAO، Thompson ،SCSI و SCSII نموده و به اين نتيجه رسيد که سطح حوضه آبخيز بالادست سر خندق و درصد رس از عوامل اصلي گسترش خندق ها بوده و مدل SCSII با کمترين درصد خطاي نسبي و مطلق مناسب ترين مدل براي برآورد رشد طولي خندق ها مي باشد.
شهريور (١٣٧٦)، به منظور بررسي عوامل مؤثر در شکل گيري و گسترش خندق ها در حوضه آبخيز سوق شهرستان دهدشت اقدام به تجزيه وتحليل آماري داده هاي جمع آوري شده توسط نرم افزار SPSS نظير شيب و مساحت حوضه آبخيز بالادست خندق ، شيب کف خندق ، نوع سازند زمين شناسي ، درصد پوشش گياهي ، مقدار رس ، ماسه ، سيلت ، EC و املاح موجود در خاک ، شکل هندسي ، مقطع عرضي ، ارتفاع ، طول و عمق خندق به عنوان متغيرهاي مستقل و حجم خندق به عنوان متغير وابسته نموده و رابطه زير را ارائه کرده است .
Y= 9/255 +0/324X1 + 0/569X2 (3) Y: طول خندق ، X١: اختلاف ارتفاع ، X٢: طول دامنه با توجه به مطالب فوق ، در تحقيق حاضر سعي بر آن بوده است که با بررسي پارامترهاي زمين محيطي و فيزيکي - شيميايي خاک ، فاکتورها و فرآيندهاي مؤثر در گسترش طولي و حجمي فرسايش خندقي تعيين و سپس اقدام به معرفي مدل مناسب جهت برآورد رشد طولي و حجم خاک فرسايش يافته به وسيله فرسايش خندقي در تطبيق با شرايط منطقه تحقيق شود.