چکیده:
از آنجایی که شهر شهرکرد بر روی گسل زلزله قرار دارد و در سطح شهر هیچ گونه پناهگاهی بجز بعضی از ساختمانهایی که از نظر نظام مهندسی مورد تایید است، وجود ندارد در این شرایط بخش وسیعی از ساکنان شهر نیازمند خدمات امداد رسانی از جمله دسترسی به بیمارستانها، آتش نشانی، پناهگاه و.. هستند. از این رو شناسایی مکانهای امن یا ساخت پناهگاهها از قبل میتواند کمک بسیاری در مواجهه با این حوادث کند. یکی از ضروریاتی که در زمینه ساخت پناهگاهها حائز اهمیت است، بحث مکان یابی آنهاست. تمایل به مکان یابی مناسب و طراحی پناهگاه چند منظوره با رویکردهای دفاع غیرعامل، امکان استفادههای مختلف در زمان بحرانهای طبیعی و غیر طبیعی را به وجود میآورد. از این رو هدف اصلی این پژوهش مکانیابی پناهگاههای امن شهر شهرکرد در مواقع بحران است. پژوهش حاضر در زمرۀ تحقیقات کاربردی به شمار میرود و جهت تدوین آن از روش توصیفی– تحلیلی استفاده شد. برای وزندهی معیارها از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHPاستفاده شده است؛ سپس لایههای اطلاعاتی و نقشههای متناسب با معیارها از طریق برنامه GISتهیه شده و در نهایت نقشه ترکیبی از معیارها که نشان دهنده بهترین مکان جهت احداث پناهگاههای این محدوده است، استخراج شده است. نتایج تحلیل AHPنرخ ناسازگاری کل ساختار سلسله مراتبی را 09/0 نشان میدهد که گویای سازگاری ماتریس در سطح خوب است. بیشتر وزن را در این مدل لایه شبکه ارتباطی اصلی با 44/0 دارد. بعد از آن لایه فضای سبز با 21/0 وزن قرار دارد. سپس لایه مراکز درمانی با وزن 17/0 قرار دارد. لایه ایستگاه آتش نشانی با وزن 09/0 در رتبه بعدی قرار میگیرد. بعد از آنها لایه مراکز نظامی و انتظامی با وزن 06/0 قرار میگیرد. در نهایت کمترین وزن را در این مدل لایه دسترسی به دبستان با مقدار 03/0 دارد. از طریق سیستم اطلاعات جغرافیای (GIS) وزن لایههای مختلف روی هم گذاشته و نقشه مکان یابی پناهگاهها ترسیم شد. در نهایت چهارده نقطه در سطح شهر شهرکرد برای احداث پناهگاه امن پیشنهاد داده شد.
خلاصه ماشینی:
پناهگاه ، مکان يابي ، تحليل سلسله مراتبي (AHP)، سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS)، شهرکرد ١- دانشجوي کارشناسي ارشد معماري دانشگاه آزاد اسلامي شهرکرد، شهرکرد، ايران (نويسنده مسوول ) ٢- عضو هيئت علمي گروه معماري دانشگاه آزاد اسلامي شهرکرد، شهرکرد، ايران مقدمه متأسفانه در کشور ما عليرغم پشت سرگذاشتن هشت سال دفاع مقدس و داشتن تجارب زياد در زمينه ي بلاياي طبيعي در سال هاي اخير (زلزله بم ) اهميت بحث ايمني و امنيت در شهرسازي و معماري چنان که بايد مورد توجه قرار نگرفته است و همچنان شاهد برنامه ريزيهاي نامناسب شهري و ساخت و سازهايي هستيم که به طور روز افزون آسيب پذيري محيط کالبدي را در برابر انواع بحران ها افزايش ميدهد؛ همچنين از آنجايي که تجربه جنگ هاي گذشته ايران نشاني از عزم و پايداري ملي و هويت مردمي است ؛ ولي با گذشت زمان و تجهيز شدن نيروهاي نظامي و پيشرفت علم و تکنولوژي در زمينه هاي مختلف اعم از نظامي و غيرنظامي ، جنگ ها نيز شکل ديگري به خود گرفته اند و ابزار پيشرفت جنگي نيازمند برنامه ريزيهاي نوين و مدون هستند، از طرفي در جنگ هاي تمام عيار نظامي ، يکي از اهداف غايي طرف هاي درگير تلاش براي کشاندن وسعت و دامنه جنگ به مناطق و مراکز غيرنظامي ، خصوصا مراکز شهري است که معمولا با حملات هوايي سنگين توام است (وايتراورز ١، ٢٠١٠).