چکیده:
گسترش سرزمینهای اسلامی و نیازهای مسلمانان شرایطی را فراهم میکرد که این سرزمینها باهم ارتباط برقرار کنند بهطورقطع راه و رباط و کاروانسرا یکی از مسائلی بود که میتوانست بخشی از این مهم را برآورده سازد. در سرزمینهای اسلامی راه ابریشم، بهعنوان شاهراه نقشی حیاتی بین شرق و غرب داشت و در کنار این شاهراه، راههای فرعی فراوانی صورت گرفت و همچنین شهرهای مهمی که بر سر این راهها قرار گرفتند، بهطورقطع یکی از این شهرها نیشابور بود که در شرق ابر شهرش نامیدند. موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی نیشابور کمک کرد که این راهها در شرق به نیشابور ختم شوند و ازآنجا به دیگر مناطق تا حمله مغول تداوم یابد و بهنوعی پس از حمله مغول تا دوران قاجار. مقاله حاضر باهدف آشنایی با راه و رباطهای نیشابور به روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانهای تدوینشده است. نتایج پژوهش نشان میدهد راهها پیش از شکلگیری نیشابور چه در پیش از اسلام و چه در دوره اسلامی در مسیر مبادلات تجاری و مراودات انسانی مورداستفاده قرار میگرفتند اما مراکز جمعیتی همچون نیشابور نیز بر رونق و اهمیت این راهها و بهخصوص راه ابریشم افزوده است.
The expansion of Islamic lands and the needs of Muslims provided the conditions for these lands to come together. Certainly the road and the caravanserai were one of the issues that could fulfill some of this. In the Islamic lands, the Silk Road was a vital part of the highway between East and West. There were numerous subways along this highway, and the important cities on the roads were definitely one of these Neyshabur. Called the east of the metropolis. The geographical and climatic conditions of Neyshabur helped to extend these routes east to Neyshabur, and from there to other areas, until the Mongol invasion and somehow after the Mongol invasion until the Qajar era. The purpose of this article is to describe the ways and ligaments of Neyshabur in a descriptive-analytical way based on library studies. The results show that roads were used for trade and human trade before Neyshabur, both before and during the Islamic period, but population centers such as Neyshabur also emphasized the prosperity and importance of these roads, especially Silk way has added.
خلاصه ماشینی:
قبل از استقرار دولت هاي ترک نژاد و علي رغم درگيرهاي نظامي سياسي نوعي ارتباط تجاري درراه ها برقرار بوده قتيبه بن مسلم حاکم خراسان ، سفيراني به چين اعزام کرد (آلتهايم و همکاران ، 240 ١٣٩٣: ٩٧،٩٩، ١٠٥)، مسعودي گزارش مي کند که از اقلام چيني موجود در بازارهاي خراسان کالاهاي را نصر بن سيار از خراسان به نزد خليفه اموي وليد بن يزيد در شام فرستاد استقرار دولت هاي ترک نژاد در ايران و احياي راه هاي گذشته از نکات مهم دوران آنان است علي الخصوص پيدايش دولت سلجوقيان و سلطه آن ها به سال ٤٢٤ در شهر نيشابور فصل نويني در تاريخ راه هاي تجاري ايران گشوده شد اين ترکان با به کمک دولت مرداني همانند خواجه نظام الملک تشکيلات منظمي ايجاد کردند که رفت وآمد کاروان ها و تجار را تسهيل و مبادله کالا بين شرق و غرب را آسان تر کنند، در پي اين توجه دولت سلجوقي تجار توانستند با خيال راحت از مديترانه تا بلخ طي طريق کنند کالا بين شرق و غرب جابجا کنند، لوازم و ساختمان هاي موردنياز بين راهي براي تجار فراهم کردند و تمام امکانات از مراکز شهري و قلعه هاي اطراف به مراکز کاروانرو و کاروانسراهاي بين راهي حمل مي شد تا مورداستفاده قرار گيرد (همان ، ص ٢٠) توجه به نيشابور پس از اسلام با سقوط دولت ساساني توسط اعراب ، شرق ايران به کانون سياسي، فرهنگي، ادبي، علمي، اجتماعي، مذهبي و حتي اقتصادي تبديل شد.