چکیده:
مهاجرت مسئلهای فرهنگی است که تداعیگر مفاهیمی مانند هویت، ازخودبیگانگی، غربت و نوستالژی است. مهاجرت بر اندیشه و آثار هنرمندان تأثیر مستقیم میگذارد. آثار هنرمندان مهاجر به واسطة بیان مضامین ویژه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، هنرمندان مهاجر کشورهای اسلامی نیز توانستهاند با نمایش آثار خود ابعاد گوناگون هنر مهاجران را به تصویر بکشند. یکی از جنبههای فرهنگ که در جریان مهاجرت دچار تحول میشود، زبان و به دنبال آن خط است. خط بخشی مهم از آثار هنرمندان کشورهای اسلامی است و وابستگی آن به زبان کارکردهای مختلفی را برای آن به وجود آورده است. در میان هنرمندان مهاجر، زنان هنرمند نیز خط را بهعنوان عنصر مهم کار خود برگزیدهاند. پرسش اصلی تحقیق این است که نقش خط در آثار هنرمندان زن مهاجر چیست و به چه دلیل از خط و نوشتار در آثار خود بهره بردهاند؟ این نوشتار که با روش توصیفیـ تحلیلی و اطلاعات گردآوریشدة کتابخانهای انجام شده است، براساس دیدگاه باختین به تحلیل آثار مورد نظر میپردازد. میخاییل باختین از اندیشمندان قرن بیستم است که در حوزة انسانشناسی نظریة «دیگری» و «دیگربودگی» را مطرح کرده است. او باور دارد انسان همواره به انسان دیگر نیازمند است و از دریچة انسان دیگر به خود نگاه میکند و یکی از عومل تأثیرگذار در شکلگیری و شناخت موقعیت انسان، دیگری است. با مطالعة آثار هنرمندان زن مهاجر از کشورهای ایران، عراق، فلسطین، الجزایر، مراکش و مصر آثاری از لالا الصعیدی از مراکش، شیرین نشاط از ایران و هیف کهرمان از عراق انتخاب شده است. نتایج بررسی نشان میدهد این زنان مهاجر خط را برای بیان هویت و دیگربودگیشان به کار برده و در موقعیت دیگری دست به خلق اثر زدهاند و برآناند تا هویت و دیگربودگیشان را نمایش دهند.
Today migration is not only described as geographical phenomenon but also as a cultural one which encompasses themes like identity, language, alienation, nostalgia and roving. These experiences can effect on the process of creating an artwork. The art of immigrants due to displaying important themes and issues is well known worldwide. In this context migrant artists of Islamic countries could demonstrate their artwork in many aspects. One aspect of culture that evolves during migration is language, followed by script. The script is an important part of artworks created by Islamic countries artist’s. In fact, its relevance to the language has made various functions. Among immigrant artists, women artists have also chosen calligraphy as an important element of their work. The main question of this article is that what is the reason of using script by women migrant artists. By surveying artworks, it is clear that women artists of Islamic countries use the scripts to display their identity and their otherness. Mikhail Bakhtin is one the most important philosophers of the twentieth century. One of his theories encompasses Otherness. He believes human being has always needed another human, in other words human looks to herself/himself in the eyes of the other. This research which has been prepared by descriptive analytical method and by using library sources considers Bakhtin point of view to analyze artworks. Between many works by migrant women artists from Islamic countries: Iran, Iraq, morocco, Egypt, Palestine and Algeria, then 3 artworks by Moroccan, Iranian and Iraqi artists have been selected to be surveyed specifically. Selected artists are Lala Esayyadi, Shirin Neshat, Havy Kahraman. These artists create their artworks in the position of otherness and they want to highlight their otherness also their identity.
خلاصه ماشینی:
خط و نمود دیگری در آثار هنرمندان زن مهاجر کشورهای اسلامی عفت السادات افضل طوسی ١*، مهدیس مهاجری 2 چکیده مهاجرت مسئله ای فرهنگی است که تداعی گر مفاهیمی مانند هویـت ، ازخودبیگـانگی ، غربـت و نوسـتالژی اسـت .
در این میان ، هنرمندان مهاجر کشورهای اسلامی نیـز توانسـته انـد بـا نمایش آثار خود ابعاد گوناگون هنر مهاجران را به تصویر بکشند.
پرسش اصلی تحقیق این است که نقش خط در آثار هنرمندان زن مهاجر چیست و به چه دلیل از خط و نوشتار در آثار خود بهره برده اند؟ ایـن نوشـتار کـه بـا روش توصـیفی ــ تحلیلی و اطلاعات گردآوری شدٔە کتابخانه ای انجام شده است ، براساس دیدگاه باختین به تحلیـل آثـار مـورد نظـر می پردازد.
بنابراین ، با توجـه بـه زیسـت هنرمنـد زن در جامعه و تلاش هنرمند زن مهاجر برای شناخت خـود و جامعـه ای کـه در آن وارد شـده و هنـر خلق شده ، مواجه شدن با مسئلة دیگری و دیگربودگی از مـوارد پیونـد اندیشـة بـاختین بـا آثـار هنری است .
پرسش اصلی این تحقیق چگونگی استفاده از خـط در آثـار زنـان هنرمنـد مهـاجر کشورهای اسلامی است و به عبارتی این پرسش مطرح است که نقش خط در آفرینش آثار آنان چیست ؟ هنرمندانی که آثارشان مورد توجه قرار گرفته است عبارت اند از: شیرین نشاط ١، پـوران جینچی ٢، سارا رهبر٣، پرستو فروهر٤، سوزان هفونا٥، لیلا الصعیدی ٦، هیف کهرمان ٧، مونا سـعید کمال ٨، شهزیا سکندر٩ و امیلی جکیر١٠.
حتی تاریخ تولد و نام نیز برای او تعیین شده است و این نشان می دهد که تا چه انـدازه حضور دیگری در زندگی انسان اهمیت دارد.