چکیده:
مینوی خرد متنی اندرزی به زبان فارسی میانه و شامل پاسخهایی است که شخصیّت خیالی "دانا" از مینوی خرد میپرسد. گلستان سعدی، کتابی منثور مشتمل بر دیباچه و هشت باب به قلم سعدی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به مقایسۀ استعارۀ مفهومی دشمنی در دو متن مینوی خرد و گلستان سعدی میپردازد. دشمنی با 5 مورد رخداد در مینوی خرد و با 4 مورد رخداد در گلستان سعدی یکی از رذایل اخلاقی مشترک در این دو متن است. پس از استخراج همۀ نامنگاشتهای دشمنی در دو متن، 4 نامنگاشت: شیء، عمل، ابزار و وضعیّت برای مفهوم دشمنی یافت شد. نامنگاشتهای شیء و عمل با تفاوت بسامد، در هر دو متن مشترک بود. پربسامدترین نام نگاشتها «دشمنی عمل است» با 40% رخداد در مینوی خرد و با 75% رخداد در گلستان مشاهده شد. «دشمنی شیء است» در مینوی خرد20% رخداد و در گلستان سعدی 25% رخداد مشاهده شد. «دشمنی ابزار است» و «دشمنی وضعیت است» فقط در مینوی خرد مشاهده شد که شاید دلالت بر این امر داشته باشد که نگارنده یا نگارندگان مینوی خرد علاوه بر اینکه معتقد بودند که دشمنی میتواند یک عمل باشد، اعتقاد به ابزار بودن و وضعیّت بودن دشمنی نیز داشتند که در گلستان سعدی مشاهده نشد. وجود 75% رخداد «دشمنی عمل است» در گلستان سعدی شاید دلالت بر عملگرا بودن نویسندۀ این اثر دارد که دشمنی را بیش از هر نام نگاشت دیگری یک عمل میداند.
Minooye Kherad is a consultative text in Middle Persian including questions and replies to which an imaginary character named “Dana” asks Minooye Kherad and he replies to them. Gulistan is a prose including an introduction and eight chapters written by Saadi. The present study has been done with a descriptive-analytical approach and compares conceptual metaphor of animosity in Minooye Kherad and Gulistan. Animosity is a common moral abomination of the two texts and its happening in Minooye Kherad and Gulistan was 5 and 4, respectively. After derivation of all animosity metaphors in both texts, four metaphors were found regarding conception of animosity namely as: object, action, device, status. Even though with a difference in frequency, object and action were common in both texts. The most frequent metaphor is “Animosity is an action.” which was observed in Minooye Kherad and Gulistan with occurrence of 40% and 75%, respectively. “Animosity is a device.” and “Animosity is an action.” were only observed in Minooye Kherad that may imply on the fact that even though the writer or writers of Minooye Kherad believed that animosity can be an action, it can also be a device and a status which was not observed in Gulistan. 75% occurrence of “Animosity is an action”, in Gulistan may imply on the writer as a pragmatic one that recognizes animosity as an action more than anything else.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به مقایسۀ استعارۀ مفهومی دشمنی در دو متن مینوی خرد و گلستان سعدی میپردازد.
دشمنی با 5 مورد رخداد در مینوی خرد و با 4 مورد رخداد در گلستان سعدی یکی از رذایل اخلاقی مشترک در این دو متن است.
در پژوهش حاضر سعی شده است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی استعارۀ مفهومی دشمنی در دو متن مینوی خرد و گلستان سعدی پرداخته شود.
لیکاف و جانسون (Lakoff and Johnson) با کشف نظام گستردهای از استعارههای روزمره و متعارف امکان ایجاد نظریۀ معاصر استعاره را فراهم ساختند که در آن تفکّر و ذهن دارای ماهیّت استعاری است.
دیلمقانی (1395) تحوّل تاریخی استعارههای مفهومی در زبان فارسی را با توجّه به نظریۀ استعارۀ مفهومی لیکاف و جانسون (1980) و دستاوردهای مطالعات درزمانی و درونفرهنگی و قومی بهویژه کووچش (2010) بررسی کرده است.
آناهیتا پرتوی، سهیل سعادتینیا و نادیا حاجیپور (1398) در مقالۀ «استعارههای مفهومی غم در دو نوع شعر مرثیه و حبسیه» به بررسی استعارۀ غم در اشعار ملاعلی فاخر و مسعود سعد سلمان پرداختهاند، امّا تاکنون پژوهشی با هدف بررسی و مقایسۀ استعارۀ مفهومی نیکی بر روی متون اندرزی مینوی خرد و گلستان سعدی صورت نگرفته است.
11- دیلمقانی، سارا، (1395)، «بررسی تاریخی استعارههای مفهومی در زبان فارسی: متن سمک عیار»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملّی معناشناسی شناختی به کوشش آزیتا افراشی، تهران: نشر نویسه پارسی، صص 55-77.