چکیده:
روابط اجتماعی در فرهنگ دینی از جایگاه عظیمی برخوردار ا ست و این بیانگر ارزش و ا صالتی ا ست
که اسلام به انسانهای شایسته در زندگی میدهد. یکی از انواع روابط اجتماعی، روابط با همسایگان
استت که مقتضتی اموری استت که در قالب اخلاق و حقوق ستاماندهی شتده و دین استلام اصتول و
قوانینی برای آن مطرح کرده ا ست. این نو شته تلاش دارد تا جایگاه هم سایه را از دیدگاه قرآن و اهل
بیت مورد برر سی قرار دهد. توجه به حقوق هم سایگان و رعایت آن در ا سلام ب سیار مورد سفارش و
تاکید قرار گرفته است. پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله و سلم و امام علی علیهالسلام با گفتار و سیرة
عملی خود، پا را فراتر از رعایت حقوق هم سایگان گذا شته و تو صیه به خوشهم سایگی میکنند که
آثار و برکاتی در پی دارد. این یافته ها بیانگر جایگاه والای همستتایه در استتلام و نقش آن در ستتعادت
دنیوی و اخروی انسان میباشد. در نوشتار حاضر به خاطر اهمیت مسالهی همسایه داری سعی شده
ا ست به آموزههای تربیتی در این زمینه از جمله اهمیت نیکی به هم سایه و محدودة هم سایگی و از
هم مهمتر رعایت حقوق همسایگی از نظر ائمه معصومین علیهم السلام پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
پس با توجه به اهميت همسايه داري به مواردي چند در مورد آن ميپردازيم : ١- اهميت نيکي به همسايه امير مؤمنان عليه السلام ميفرمايد: خدا را نسبت به همسايگان در نظر داشته باشيد، زيرا رسول خدا صليالله عليه و آله و سلم درباره ي آنان سفارش فرمود و پيوسته دربارة آنها توصيه ميکرد، تا آنجا که ما گمان برديم او ميخواهد آنان را وارث و سهيم سازد.
حفظ همسايه در غياب او اولين حقي که امام عليه الســلام براي همســايه ذکر کرده اند اين اســت که ميفرمايند: «فحفظه غائبا»(يثربي، ١٣٨٧، ج ٢، ص ٦١) وقتي که غايب اســـت ، او را حفظ کني؛ يعني وقتي او در خانه نيست ، خانه و مال او را از تعرض و تجاوز ديگران حفظ کني.
مثلا در روايتي از امام صادق عليه السلام به نقل از رسول اکرم صليالله عليه و آله و سلم آمده است : «ما آمن بيمن بات شبعان و جاره جائع »(کليني ،١٣٦٣، ج ٢، ص ٦٦٨، حديث ١٤) اگر کسي شب بخوابد و همسايه اش گرسنه باشد، به من ايمان نياورده است .
( شيرازي ، بي تا، ص ١١٤) ارتباط شايسته افراد يک محل که با هم همسايه اند و نيز خوش رفتاري آنان تا بدان حد است که حضرت امام رضا عليه السلام اين ويژگي را از جمله اهداف بعثت رسول اکرم صليالله عليه و آله و سلم برشــمرده اند.
(نهج البلاغه ، نامه ٤٧، مجلسي ،١٤٠٣، ج ٧١، ص ١٥٣)حضرت امام حسين عليه السلام نيز مسلمانان را به پنج خصلت توصيه نموده اند که يکي از آنها خوش رفتاري با همسايه است .