چکیده:
پژوهش حاضر، تسلط دانشآموزان دوزبانۀ آذربایجانی-فارسی بر تکواژهای وابستۀ همنام فارسی را براساس انگارۀ چهارتکواژ مطالعه کرده است. خطا در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی از نوشتههای 60 نفر از دانشآموزان دختر و پسر پایههای چهارم و پنجم ابتدایی روستاهای مرزی منطقۀ ارشق واقع در استان اردبیل، استخراج گردید و دستهبندی شد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. نخست تکواژهای وابستۀ همنام فارسی در چارچوب انگارۀ چهار تکواژ، به تکواژهای محتوایی (ریشۀ فعلها)، تکواژهای نظاممند متقدم (واژهبست ملکی، واژهبست نکره و...) و تکواژ نظاممند بیرونی متاخر (تکواژهای اول شخص و دوم شخص مفرد فعل) دستهبندی شد. سپس فراوانی و درصد خطاهای دانشآموزان در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی مشخص گردید تا بر مبنای طبقهبندی تکواژها در انگارۀ چهارتکواژ تحلیل شود. نتایج تحلیل دادهها نشان داد که میزان خطای دانشآموزان پایۀ پنجم در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی نسبت به خطاهای دانشآموزان پایۀ چهارم کمتر است. بنابراین تسلط دانشآموزان بر کاربرد تکواژها، با ارتقاء به پایۀ تحصیلی بالاتر و تقویت توانش زبانی بهبود مییابد. فراوانی بالای خطاهای دانشآموزان هر دو پایۀ چهارم و پنجم در کاربرد تکواژهای اول شخص مفرد و دوم شخص مفرد فعل در مقایسه با جفت تکواژهای همنام آنها بیانگر آن است که دانشآموزان دوزبانۀ آذربایجانی-فارسی تکواژهای شخص و شمار فعل را دیرتر یاد میگیرند. از این رو یادگیری تکواژهایی که بر روابط دستوری دلالت دارند و در لایۀ بیرونیتر سطوح انتزاعی تولید گفتار انتخاب میشوند، نسبت به یادگیری تکواژهایی با معنای پربارتر و انتخاب شده در سطح مفهومی، دیرتر اتفاق میافتد. بنابراین بین ماهیت تکواژها (فعال شدن و انتخاب در سطوح انتزاعی) و ترتیب یادگیری آنها طبق طبقهبندی تکواژهای وابستۀ همنام درچارچوب انگارۀ چهارتکواژ، ارتباط وجود دارد. نتایج این پژوهش همسو با یافتههای پژوهشهای پیشین (ویی، 2000 و...) نشان میدهد که انگارۀ چهارتکواژ از کارآیی لازم برای تبیین ترتیب یادگیری تکواژهای زبان دوم برخوردار است.
Analyzing the acquisition of Persian homonymous bound morphemes by Azerbaijani/Persian bilinguals based on 4-M model The aim of this paper is to study the acquisition of Persian homonymous bound morphemes by Azerbaijani/Persian bilinguals based on 4-M model. The errors of the homonymous bound morpheme usage were collected from 60 primary students’ writings in Arshag villages located in Ardabil province. The research method is descriptive-analytic. First, Persian homonymous bound morphemes were classified into: content morphemes (verb root), early system morphemes (possessive clitic, indefinite clitic and …) and late outside system morpheme (first second person singular morpheme and second person singular morpheme of verb) according to 4-M model. Then the frequency and percentage of students’ errors in using of homonymous bound morphemes were determined to be analyzed according to 4-M model. The data analysis results showed that fifth grade students’ errors are lower than fourth grade students’ ones in using Persian homonymous bound morpheme. It can also be said that as the students proceed to higher grades and their language competence develop, their correct usage of morphemes gets higher. The high frequency of students’ errors in using of the first and second person singular morphemes of verb than their homonymous bound morphemes (possessive clitic, indefinite clitic and …) shows that the first person singular morpheme and second person singular morpheme of verb are acquired harder and later. The morphemes indicating grammatical relationship and selected later in the production process are learned later than morphemes that are more meaningful and selected at conceptual level. It seems there is a relation between different morpheme nature and their acquisition order according to morpheme classification due to 4-M model. So this paper results are in line with the previous studies (Wei, 2000 and …) indicating 4-M model efficiency in explaining of L2 morpheme acquiring order.Key words: bilingual students, Persian, Azerbaijani, homonymous bound morphemes, 4-M model
خلاصه ماشینی:
از اين رو يادگيري تکواژهايي که بر روابط دستوري دلالت دارند و در لايۀ بيروني تر سطوح انتزاعي توليد گفتار انتخاب مي شوند، نسبت به يادگيري تکواژهايي با معناي پربارتر و انتخاب شده در سطح مفهومي ، ديرتر اتفاق مي افتد؛ بنابراين بين ماهيت تکواژها (فعال شدن و انتخاب در سطوح انتزاعي ) و ترتيب يادگيري آنها طبق طبقه بندي تکواژهاي وابستۀ هم نام در چارچوب انگارٔە چهار تکواژ، ارتباط وجود دارد.
رخداد فراوان خطاهاي نوشتاري دانش آموزان دوزبانۀ آذربايجاني - فارسي در کاربرد تکواژهاي اول شخص مفرد (م ) و دوم شخص مفرد (ي ) فعل و خطاهاي اندک آنها در توليد جفت تکواژهاي وابستۀ هم نام آن تکواژها (تکواژ ملکي –م و تکواژ نکرٔە –ي )، موجب شد تا پژوهش حاضر ترتيب يادگيري همين تکواژها را بر اساس انگارٔە چهار تکواژ مطالعه نمايد.
late outside system morpheme تکواژهاي محتوايي داراي محتواي معنايي هستند و مقولاتي مانند اسم ، فعل و صفت را در بردارند؛ اما تکواژهاي نظام مند بر مقولات دستوري دلالت دارند و براي ارتباط تکواژهاي محتوايي در پاره گفتار به کار برده مي شوند.
همان طوري که ويي ١ (٢٠٠٠) بر اساس شواهد تجربي از گفتار انگليسي آموزان بزرگ سال ژاپني و چيني ، ترتيب فراگيري تکواژهاي وابستۀ هم نام انگليسي (انواع s) را طبق اصول و فرضيه هاي انگارٔە چهار تکواژ توضيح داده است که در بخش بعدي اين پژوهش بررسي خواهد شد.
Writing errors analysis of Kazakh Persian language learners based on Corder Model.
) On TESOL'77: Teaching and Learning English as a Second Language: Trends in Research and Practice.