چکیده:
هدف این مقاله، تحلیل تطبیقی سرمایة اجتماعی در دو گونه بافت شهری ارگانیک و برنامهریزیشده است. برای این منظور شهر لار در قالب دو محدودة لار قدیم و لار جدید بهعنوان محدودة پژوهش انتخاب شد. این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامة محققساخته انجام شد. جامعة آماری شهروندان بالای 15 سال و نمونة آماری 380 نفر است. سرمایة اجتماعی در شهر از طریق مؤلفههای روابط اجتماعی، شبکة اجتماعی، اعتماد بینفردی، اعتماد نهادی، مشارکت اجتماعی و هنجارهای مشترک اجتماعی سنجیده شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد، در هر دو محدودة لار قدیم و لار جدید تراکم جمعیت و اختلاط کاربری اراضی تقریباً مشابه و در هر دو در حد متوسط است و سرانة کاربریهای خدماتی و عمومی در لار جدید بیشتر از لار قدیم است. براساس نتایج، وضعیت سرمایة اجتماعی شهروندان شهر لار (هر دو محدوده) 59/3 است و در میان مؤلفههای سازندة سرمایة اجتماعی، بهاستثنای هنجارهای اجتماعی، در سایر مؤلفهها، میانگین امتیاز بالای میانگین است. تحلیل مقایسهای سرمایة اجتماعی در لار قدیم و جدید نشان میدهد که تفاوت معناداری میان آنها وجود دارد. تحلیل مؤلفههای سازندة سرمایة اجتماعی نیز نشان میدهد، در هر شش مؤلفة مورد مطالعه، نهتنها تفاوت معناداری میان دو محدودة لار قدیم و جدید وجود دارد، بلکه در بیشتر آنها (جز هنجارهای اجتماعی) وضعیت امتیازها در لار قدیم بیشتر از لار جدید است. در هر دو محدوده، رابطة معکوسی میان سرمایة اجتماعی و دسترسی به خدمات عمومی وجود دارد و با کاهش فاصلة شهروندان با این خدمات، سرمایة اجتماعی شهروندان افزایش یافته است. در هر دو محدوده رابطة مستقیم و معناداری میان سابقة سکونت در شهر و سرمایة اجتماعی وجود دارد. سابقة سکونت در محل و تعلق به مکان از جمله متغیرهای مهمی بوده است که بر سرمایة اجتماعی در هر دو محدوده تأثیرگذار بودهاند. تأثیر کاربری مذهبی نیز که از طریق میزان تعاملات مردم با مساجد سنجیده شد، نشان داد که در هر دو محدوده، بهجز مؤلفة هنجارهای اجتماعی، در سایر مؤلفهها همبستگی مستقیم و معناداری میان دو متغیر وجود دارد.
the purpose of this paper is comparative analysis of social capital in the organic and planned urban textures. This research has been done by survey method and using a questionnaire. The statistical population of the study is citizens over 15 years old living in the old and new textures of Lar city and the statistical sample is 380 people (180 samples in the old Lar and 200 samples in the new Lar). According to the results, the social capital of the citizens of Lar city (both areas) is equal to 3.59 and among the components of social capital, with the exception of social norms, in other components, the average score is above average. Comparative analysis of social capital in old and new Lar showed that there is a significant difference between them. The analysis of the components of social capital also shows that in all 6 components studied, not only there is a significant difference between the old and new Lar, but in most of them (except social norms) the status of scores in The Old Lar are higher than the new Lar. In both areas, there is an inverse relationship between social capital and access to public services, and as the distance of citizens to these services decreases, the social capital of citizens has increased. In both areas, there is a direct and significant relationship between the Duration of residence in the city and social capital
خلاصه ماشینی:
درواقع مي توان قرن حاضر را قرني دانست که شهر و شهرسازي سنتي از هم پاشيده مي شود و شهر ايراني عرصۀ تاخت وتاز تازه اي قرار مي گيرد؛ درحاليکه حفظ و احياي بافت هاي سنتي ، قديمي، تاريخي و تقويت برخي کارکردهاي آن ها در کشورهاي پيشرفتۀ جهان ، براي مردم و دولت ها در ابعاد گوناگون اعتبار بسزايي دارد (رحماني، ١٣٧٥: ٩٢)؛ از اين رو طي سال هاي اخير با مشاهدٔە تأثيرات مخرب رويکرد برنامه ريزي مدرن بر بافت ها و فضاهاي شهري سنتي و ارگانيک ، به ويژه در ابعاد اجتماعي و همراه با آن مطرح شدن نظريۀ توسعۀ پايدار شهري و مفاهيمي مانند اجتماعات پايدار شهري، پايداري اجتماعي، سرمايۀ اجتماعي، مشارکت اجتماعي و...
درواقع اين پژوهش به دنبال درک و شناخت اين موضوع است که آيا کيفيت سرمايۀ اجتماعي در دو محدودٔە لار قديم (بافت ارگانيک ) و لار جديد (بافت برنامه ريزي شده ) متفاوت است ؟ کدام يک از دو گونۀ بافت فوق از قابليت و توانمندي بهتري براي ايجاد/ تقويت سرمايۀ اجتماعي برخوردار است ؟ درصورت تفاوت ، آيا مي توان الگوي بافت شهري را به عنوان يکي از عوامل تأثيرگذار بر شکل گيري اين تفاوت برشمرد؟ مبانينظري مفهوم سرمايۀ اجتماعي هرچند در ابتدا توسط هانيفان ١ به معناي داراييهاي روزمره در قالب وجود حسن تفاهم ، دوستي و رفاقت ، هم دلي و روابط اجتماعي در ميان افراد و خانواده ها مطرح شد (بيدروني و طبيبيان ، ١٣٩٧: ٢٩٦)، گسترش کاربرد آن در حوزه هاي مختلف را مي توان از ١٩٥٠ به اين سو دانست (اردشيري و همکاران ، ١٣٩٢: ٣٨).