چکیده:
برای تعیین موقعیت و نوع بلاکینگها موثر بر اقلیم دوره سرد ایران، دادههای روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل متر سطح 500 هکتوپاسکال در محدوده 10-70 درجه شمالی و 10-80 درجه شرقی با تفکیک 5/2 درجه در دوره آماری 2010-1961 استفاده شد. بلاکینگها با شاخص کمی تیبالدی بر روی نقاط رقومی شناسایی گردید. در منطقه موردمطالعه، سه ناحیه وقوع بلاکینگ به ترتیب در اروپای مرکزی، اروپای شرقی و آسیای مرکزی وجود دارند. نوع غالب بلاکینگها در این نواحی از نوع رکس با قرارگیری بلاکینگ و سردچال در سطوح میانی جو، روی همدیگر میباشد، چنانچه در اروپای مرکزی و شرقی یک بلاکینگ از نوع رکس شکل گیرد، همزمان در آسیای مرکزی یک تراف عمیق یا سردچال ایجاد میشود و این تسلسل در سیستمهای جوی نصفالنهاری طبیعی است. بارشهای ایران با سیستم بلاکینگ رکس اروپای شرقی و سردچال آسیای مرکزی بیشترین ارتباط را داشته و ریزشها در غالب نقاط ایران افزایش دارد؛ اما چنانچه در ناحیه آسیای مرکزی، ارتفاع افزایش داشته و بلاکینگ از نوع امگا شکل گیرد، به دلیل افزایش ارتفاع جو، بارشها در غالب نقاط ایران کاهش دارند؛ اما چنانچه در اروپای مرکزی یک بلاکینگ از نوع امگا شکل گیرد با عمیق شدن تراف در بالکان و دریای سیاه، با ریزشهای جوی در شمال غربی ایران همراه است و اگر این نوع بلاکینگ در اروپای شرقی شکل گیرد، عمدتا تمرکز بارشها در ناحیه خزری، خزر شرقی تا شمال شرقی ایران، است.
AbstractIn this study, in order to find out the effect of blocking on Iranian precipitation by quantitative method, daily geopotential height data of 500 hPa in the range of 10-70 °N and 10-80°E with a resolution of 2.5 ° can be found at the National Center for Environmental Prediction. Atmospheric (Ncep-ncar) data were obtained during the period 1961-2010 in the 4 cold months of the year (January, February, March, December). Tibaldi index was used to determine days associated with blocking. The survey showed that during the mentioned period, 6 regions had the highest frequency of blocking events in the region, namely 1-Southern Europe 2-Central Asia 3-Ural 4-Western Russia, 5-Yamal Peninsula and 6-Siberia Western. Of these, the two focal points of the Yamal Peninsula and Western Siberia were more strongly correlated with rainfall in Iran. The results of the interaction of the climatic conditions showed that the blockage that affected the winter in Iran is Rex blocking, which caused cold air and relatively rainfall in the area. The results of this study indicate that blockages have a negative relationship with precipitation, and as the blockages become more negative in their position, the amount of precipitation in the stations increases and inversely correlates.Keywords: Blocking-Precipitation-Cut-off low-RexAbstractIn this study, in order to find out the effect of blocking on Iranian precipitation by quantitative method, daily geopotential height data of 500 hPa in the range of 10-70 °N and 10-80°E with a resolution of 2.5 ° can be found at the National Center for Environmental Prediction. Atmospheric (Ncep-ncar) data were obtained during the period 1961-2010 in the 4 cold months of the year (January, February, March, December). Tibaldi index was used to determine days associated with blocking. The survey showed that
خلاصه ماشینی:
به این منظور، داده های رقومی ٢,٥ درجه روزانه ارتفاع ژئوپتانسـیل متر سـطح ٥٠٠ هکتوپاسـکال (Hgt)، فشار سطح دریا (Slp)، مؤلفه باد مداری (U) و نصف النهاری (V) در ســطح ٨٥٠ هکتوپاســکال برای نشــان دادن بهتر واگرایی و همگرایی و صــعود و نزول دینامیکی هوا، نم ویژه (Rs) و رطوبت نسـبی (Rh) و خطوط جریان در سـطح ٨٥٠ هکتوپاســکال برای نشـان دادن میزان رطوبت و مســیر توده هـای مرطوب در هرکـدام از موقعیـت هـای وقوع بلـاکینـگ هـا، از مرکز ملی پیش بینی محیطی و تحقیقات جوی 1 Climate hazards Group infrared precipitation with station data آمریکا (NCEP-NCAR) اسـتفاده شد؛ بنابراین نقشه های ترکیبی در سطوح مختلف جوی، نوع بلاکینگ ها و چگونگی ارتباط بلاکینگ ها با شرایط جوی و بارشی در نقاط مختلف ایران را نشان می دهند (شکل ٤ و ٥).
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٣- رابطه موقعیت بلاکینگ ها و بارش ها در ایران طبیعتـاً نوع بلـاکینگ ها (رکس ، امگا، دوقطبی و غیره ) تأثیر زیادی بر آرایش بادهای غربی در هر منطقه و شـــرایط جوی دارد، بنابراین نوع بلاکینگ ها در موقعیت های مختلف به شرح زیر است : - بلاکینگ رکس اروپای مرکزی و تراف عمیق آســیای مرکزی: شــرایط ســینوپتیکی این نوع بلاکینگ نشــان می دهد (شــکل ٤)، بلاکینگ از نوع رکس با پر ارتفاع بریده بر روی شــمال اروپا و کم ارتفاع بریده در جنوب اروپا به شــکل حرف s مایل ، به ترتیب با ارتفاع ٥٥٠٠ و ٥٣٥٠ تشــکل گردید (a).