چکیده:
در اين نوشتار، خلاصه ای از تحول صورت گرفته در قلمرو حقوق خانواده از مطلع پيروزی انقلاب اسلامی در دی ماه 1357 تا کنون گزارش می شود. راهبر اصلی نويسنده، توجه به داشته ها و کارهايي است که در اين حوزه پس از پيروزی انقلاب اسلامی ايران انجام پذيرفته است و به نوعی دستاورد قابل مباهات انقلاب اسلامی به شمار می آيد. اين است که رويکرد اصلی مقاله، آسيب شناسانه نيست؛ اگر چه اشاراتی انتقادی نيز در آن به چشم می خورد. نويسنده باور دارد که تنها با عنايت به داشته ها و تلاش های صورت گرفته است که می توان به گونه ای با نشاط، نواقص چنين تحولی را برطرف و اين روند را تکميل کرد و دستاورد های آن را ارتقا بخشيد. از منظر ياد شده است که رصد اين تحول را بر اساس منابع اصلی دانش حقوق يعنی قانون، دکترين و رويه قضايي مبتنی ساخته ايم. با اين وصف، ابتدا جايگاه ديرين خانواده را در انديشه بنيان گذار انقلاب اسلامی و رهبر کنونی آن که به نوعی معرف خاستگاه چنين تحولی است با ذکر چند شاهد تاريخی و مقايسه ای گذرا با نگاه پاره ای از انديشمندان غربی گزارش کرده ايم. سپس ابعاد تحول حقوق خانواده ايران را در حوزه های تقنين، قضا، آموزش و پژوهش در چهل سالگي انقلاب مورد اشاره قرار داده ايم. از بعد تقنينی و با رعايت سلسله مراتب پذيرفته شده ميان قوانين به معنای خاص؛ از اصول قانون اساسی، مصوبات شورای انقلاب و مقررات قانون مدنی در اين عرصه ياد کرده ايم و آن را با داشته های معادل آن ها پيش از انقلاب به اجمال مقايسه و اين نگاه را با توجه به اسناد بالا دستی از جمله سياست های کلی خانواده در سال 1395 و الگوی اسلامی ايرانی پيشرفت در سال 1397 تکميل کرده ايم. از بعد قضايي به توسعه آرای وحدت رويه در عرصه خانواده توجه نشان داده ايم. از جنبه آموزشی نيز رشته های مراکز عالی دانشگاهی و حوزوی را در آموزش خانواده به ويژه در مقاطع تحصيلات تکميلی معرفی و بالاخره با تمرکز بر مراکز علمی و مجلات علمی- پژوهشی مرتبط با خانواده، دستاورد های ارايه شده در اين قالب را معرفی کرده ايم. در پايان، ضمن ارايه چند پيشنهاد به ضرورت هم افزايي مراکز و مجلات علمی و بازنگری در عنوان و محتوای رشته های موجود در باره خانواده و تجميع پاره ای از آن ها و راه اندازی رشته و مجله حقوق تطبيقی خانواده عنايت داشته ايم و تاسيس مرکز آسيب شناسی حقوق خانواده را مطرح کرده ايم و حساس بودن امر تبيين تفاوت رشته های ميان رشته ای در حوزه زن و خانواده با رشته حقوق خانواده را گوشزد کرده ايم.