چکیده:
هدف اصلی این مقاله بررسی حقوق اقلیت های مذهبی در فقه مذاهب می باشد. یکی از ویژگیهای دین اسلام، برقراری وحدت، برادری و صلح در میان آحاد جامعه است؛ به طوریکه بر این اساس، زندگی اقشار مختلف مردم در جامعۀ اسلامی بر پایۀ همزیستی مسالمتآمیز شکل گرفته است. در این رابطه، تعاملی که بین مسلمانان با اقلیّتهای مذهبی بر مبنای قرارداد ذمّه شکل گرفته، از مصادیق مهمّ صلحجویی دین مبین اسلام است. بیگمان اثبات ادّعای عدالتجویی و صلحطلبی دین اسلام در برخورد با همپیمانان خود، تنها با اثبات حقوق مسلّم اقلیّتهای مذهبی در جامعۀ اسلامی میسّر است. دین اسلام به عنوان کامل ترین و آخرین راهنمای بشریت با حساسیت ویژهای به انسان به نگریسته و او را در آیات متعدد تکریم نموده و انسان را در انتخاب دین و عقیده با وجود اتمام حجت مخیر و آزاد گذاشته و ادیان پیش از خود را پاس داشته و پیروان آنادیان را محترم دانسته است.
خلاصه ماشینی:
حال باید دید دین اسلام که پیامآور صلح، عدالت و مظاهر خوبیهاست، چه حقوقی را برای اقلیّتهای تحت لوای خود در نظر گرفته است؟ همچنین باید دید آنچه به عنوان جزیه از اقلیّتها در حکومت اسلامی گرفته میشود، آیا اجحاف و ظلم در حقّ آنهاست یا علّتی دیگر دارد که فقط باید اقلیّتها آن را بپردازند؟ در پاسخ به این سؤالهای بنیادی باید گفت اقلیّتها در جامعة اسلامی، هیچ گاه عنوان بیگانه نمیگیرند، لذا حکومت اسلامی با اینان قراردادی با نام پیمان ذمّه منعقد میکند که با انعقاد این قرارداد در حقیقت پیوند معنوی عمیقی بین این گروهها با اسلام بسته میشود.
(7) از دیدگاه فقها، شروط مذکور در قراردادِ ذمه عمدتاً به نظر حاکم اسلامی بستگی دارد؛ هر چند این شروط ــکه متضمن محدودیتهایی برای اهل ذمه است ــ در منابع فقهی با اقتباس از سیره عملی برخی خلفای نخستین ذکر شده است، شماری از فقها تصریح کردهاند که شروط مزبور به احادیث معتبر از پیامبر یا امامان علیهمالسلام مستند نیستند و صرفاً جنبه پیشنهادی دارند.
در برابر آن، دولت اسلامي امنيت همه جانبه آنان را تأمين مي كند (31) پرداخت جزيه هرگز به معناي تحقير و توهين آن ها نيست; چون اين معنا نه از اصل كلمه «جزيه» و «صاغرون» استفاده مي شود، نه با تعليمات اسلام سازگار است و نه با ساير احكامي كه درباره طرز رفتار با اقلّيت هاي ديني به ما رسيده است، تطبيق مي كند.
(39) امید احمدزاده (1392) در مقاله ای به بررسی حقوق اقلیت های دینی و نژادی در حکومت پیامبر اسلام (ص) پرداخت.
در دین اسلام نیز رعایت حقوق اقلیت ها به ویژه اقلیت های دینی مورد توجه قرار گرفته است.