چکیده:
کتابفروشی پرورش یکی از کتابفروشان و ناشران فعال و قدیمی ایران بود که در سال 1294 ش. توسط آقای کریم پرورش در شهر تبریز تاسیس و از حدود سال 1314 ش. در تهران به نشر و فروش کتاب پرداخته است. بر اساس اطلاعات اولیه جمعآوریشده، این ناشر کتابهای زیادی منتشر کرده است که موضوع اغلب آنها در دوره فعالیت در شهر تبریز، درسی و آموزشی و در شهر تهران، داستان و موسیقی و ضمنا این کتابفروش یکی از مراکز توزیع نشریه مهم «ملانصرالدین» در دوره محدود چاپ و انتشار آن در شهر تبریز بوده است. تنظیم و گردآوری تعدادی از آثار را آقای کریم پرورش بهشخصه بر عهده داشتهاند، عنوان این ناشر در کتب چاپی (سنگی و سربی)، "کتابخانه پرورش"، "کتابفروشی پرورش"، "شرکت نسبی کتابفروشی پرورش" و" بنگاه پرورش" درجشده، و در بعضی از فهرستها با عنوان "پرورش" یادشده است.
مدیر این کتابفروشی، در سال 1314 ش. به دنبال تغییر روند نشر کتب درسی و مشکلات مالی ایجادشده برای ناشران و انجام فعالیت فرهنگی و اقتصادی، تصمیم به تهیه و نشر نقشه اقتصادی ایران میگیرد و پس از تهیه نقشه، مجوز آن را از اداره معارف ایالتی آذربایجان اخذ میکند، اما با توجه به هزینههای گزاف این پروژه، تقاضای ضمانت پرداخت باقیمانده اقساط معوقه چهار هزار تومانی به چاپخانه «یولی اشترابه» در شهر برلین را از وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه برای تحویل نقشهها مینماید و با توجه به فحوای مکاتبات موجود، پاسخ مثبتی دریافت نمیکند. از سرانجام این نقشه و انتشار آن بهجز مکتوبات آن وزارتخانه و اداره کل تجارت، اطلاعات بیشتری در دسترس نیست.
این تحقیق بهاختصار ضمن معرفی یکی از کتاب فروشان- ناشران، به شناسایی و جمعآوری عناوین آثار منتشره آن در شهرهای تهران و تبریز میپردازد که میتواند برای علاقهمندان حوزه نشر، ناشران کتب درسی، کتابفروشان و نیز تاریخچه یکی از نخستین تلاشها برای تهیه نقشه اقتصادی کشور قابلتوجه و مفید باشد.
خلاصه ماشینی:
(عکس از آقای اسماعیل شیرینی مدیریت کتابفروشی فرهنگ تبریز)ب)تخریب مغازه انتشارات شمس (مظفری، 1397) هرچند تلاشهایی در حوزه تدوین فهرست کتابهای خطی و چاپی در كشور صورت گرفته است، و در آن نام تعدادی از ناشران-كتابفروشان به چشم می-خورد، اما شاید برای نخستین بار و بهصورت نسبتاً جدی و متمرکز مرحوم استاد ایرج افشار به موضوع کتابفروشیها پرداخت و هزینههای برگزاری مراسم ترحیم و یادبود فرزندش بابک افشار را با موافقت همسر ایشان (سرکار خانم ماری مرصع صوفی)، صرف انتشار مجموعهای در این خصوص کرد و بدین گونه اثری مستقل(و کمی شتابزده) در این زمینه به دعوت و فراخوان استاد و به قلم اهالی فرهنگ و ادب تألیف و منتشر شد و جلد دوم همین کتاب نیز در سال 1387 ش.
در اختیار علاقمندان قرار گرفت؛ اما با این حال تعداد آثار منتشره در این زمینه بسیار محدود است، حتی فهرست کاملی از کتب منتشره، ناشرین و سایر اطلاعات آنها وجود ندارد، در چنین وضیعتی است که ضرورت و اهمیت تلاش نویسندگان آثاری نظیر: «یادنامه اقبال:خاطرات جواد اقبال تاریخ یک صد سال نشر در ایران » (اقبال، 1381)، «حافظان نشر»(فرهاد پور، 1390)، «تاریخچه چاپ و نشر در فارس »(صداقت کیش، 1390)«صورت هزینهها و مخارج چاپ بحارالانوار (طبع کمپانی)» (پدرام و مهدوی، 1394)، مجموعه پنججلدی «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی؛ از برآمدن تا انقلاب » (مرادی، 1394)، «تاریخ و تحول نشر » (آذرنگ، 1395)، «تاریخ شفاهی كتاب »(حدادی، 1394و 1398)، «ویژه راستههای کتابفروش در تهران »(نشریه تهران، 1395) «قباله کتاب، مطبوعات، چاپ؛ گزیده گنجینه موقوفه محمد رمضانی موجودی کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی »(قاسمی، 1397) و مجموعه کتابهای کوچکی که از طرف «موسسه خانه کتاب» در خصوص معرفی مشاهیر نشر و کتابفروشی منتشرشده، مجموعه مستند«پا به پای برف(داستان کتابفروشی های ایران) » ...