چکیده:
یکی از اجزای اصلی و در واقع رکن اساسی پژوهش که از آن طریق پژوهشگربه توضیح مسئله پژوهش میپردازد"بیان مسئله" است. به دلیل عدم تعریف درست از "بیان مسئله" و نیز خلط آن با دیگر اجزای پژوهش، نظیر عنوان، موضوع و سوال اصلی پژوهش، اغلب در پژوهشهای تاریخی باعث نادیده گرفتن آن میشود. شاید بتوان گفت این اشکال اغلب ناشی از نارسایی و عدم تعریف درست مفاهیم اساسی پژوهش در متون "روش پژوهش" در علوم انسانی بهطور عام، و در تاریخ بهطور خاص است که بازتاب آن را میتوان در پژوهشهای تاریخی، در رسالهها و پایاننامههای دانشجویان تاریخ مشاهده کرد. پژوهش حاضر به دنبال آسیبشناسی عدم وجود شفافیت یا نقصان در مفهوم "بیان مسئله" در پایاننامهها و پژوهشهای تاریخی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بهدلیل عدم تعریف صحیح از" بیان مسئله" در متون روش پژوهش در تاریخ، منجر به کاستیهای جدیای در پایاننامههای دانشگاهی رشتهی تاریخ شده است. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از منابع کتابخانهای و مجموعهی گنجینهی پایاننامهها و نیز با روش توصیفی ـ تحلیلی و آماری به تحلیل دادهها بپردازد و آسیبهای روششناسی "بیان مسئله "در پایاننامههای رشتهی تاریخ را با مطالعه موردی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی را در طی سالهای گذشته نشان دهد.
One of the main components and in fact the basic element of research through which the researcher explains the research problem is "problem expression”. Due to the lack of a correct definition of "problem expression" and its confusion with other components of research, such as the title, subject and main question of the research, it is often ignored in historical research. This problem can be mostly attributed to the inadequacy and incorrect definition of the basic concepts of research in the methodological research texts, in particular, historical research that its reflection can be seen in the dissertations of history students. This study seeks to examine the pathology of lack of transparency or deficiency in the concept of "problem expression" in dissertations and historical researches. The findings of this research show that due to the lack of correct definition of “problem” in the methodological research texts in history, has led to serious shortcomings in academic dissertations in the field of history. In this research, , however, it has been tried , based on the library resources , dissertations collection (GANJ) from IRANDOC site and using descriptive-analytical method as well as statistical method to analyze the Pathology of “Problem expression” in historical research by case study of history dissertations of Ferdowsi University graduate master degree students.
خلاصه ماشینی:
به دیگر سـخن ، ایـن پـژوهش بـه دنبال پاسخ به این سؤال اصلی است که آسیب های روش شناسی بیان مسئله در پایان نامـه هـا و پژوهش های تاریخی چیست .
در سال های اخیر آثـار بیـشتری در حوزة روش تحقیق به چاپ رسیده است کـه در اکثـر آنهـا جایگـاه و اهمیـت مـسئلة تحقیـق به درستی تبیین نشده است که به عنوان مثال می توان از کتاب آقای جـواد هـروی بـا نـام روش تحقیق و پژوهش علمی در تاریخ : راهنمای نگارش تحقیقات در علومانسانی و تاریخ نـام بـرد که در آن تعریفی گمراه کننده از مسئلة تحقیق ارائه می دهـد و داشـتن مـسئله را شـرط اصـلی شروع تحقیق نمی داند ( هروی ، ١٣٨٩: ١٠٨) یا می توان از کتاب مقدمه ای بر روش تحقیق در تاریخ از کیتسن کلارک و کتاب روش پژوهش در تاریخ نوشتة حسین میرجعفـری و مرتـضی نورایی (١٣٨٩: ٢٩ ـ ٢٠) نام برد که در هیچ یک از آنها تعریفی دقیق از بیان مسئله ارائـه نـشده است .
بـرای ایـن منظـور در ایـن پژوهش تلاش شده است که ابتدا به اهمیت بیان مسئلة پژوهش در مطالعات تاریخی پرداختـه شود و سپس با استفاده از نظریات صاحب نظران در حـوزة روش پـژوهش ، تعریفـی جـامع از مسئلة پژوهش و بیان مسئله را به دست دهد و همچنین معیار و راه های شناسایی و راه حل های مسئله در پژوهش را برشمارد و سپس به صورت موردی تعداد ١٠٠پایان نامة کارشناسـی ارشـد رشتة تاریخ را که بین سال های ١٣٨٥ تا ١٣٩٥ در دانشگاه فردوسی مشهد نوشته شـده اسـت ، بررسی کند.