چکیده:
رانت، رانتخواری وفساد را هرعقل سلیمی نکوهش میکند، جامعه ای که در آن رانت و رانتخواری رواج داشته باشد آن جامعه دچار نابسامانیهایی در ابعاد اقتصادی، اخلاقی وسیاسی خواهد شد، در نتیجه از عقب ماندگی همه جانبه در عرصه های مختلف رنج خواهد برد. واژه رانت یک واژه جدیدی است، اما محتوا ومفهوم آن نه تنها جدید نیست بلکه قدمت چند هزار ساله دارد و به مفهوم دستیابی به درآمد بدون کار و تلاش وسوء استفاده شخصی از موقعیتهای که متعلق به عموم مردم است.
پدیده رانت که یک آسیب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در چارچوب یک نظریه از ناحیه دانشمندان غربی امروزه مطرح شده است، حضرت علی(ع) آن را صدها سال قبل نفی کرده و آثار مخرب آن را بیان نموده است و راههای مبارزه با آن را نیز در عمل اجرایی کرده است؛ لذا هدف نویسنده از نوشتن این مقاله بررسی رانت و رانتخوای از منظر نهج البلاغه بوده ودر متن مقاله مسأله رانت، مفهوم و راههای مقابله با آن را ارائه نموده است.
تحقیق حاضر به بررسی رانت، تاریخچه، تعریف، آثارمنفی اقتصادی، عوامل به وجود آوردن و راههای مقابله با آن و خصوصاً چگونگی برخورد امام علی(ع) با این پدیده اقتصادی از منظر نهج البلاغه پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
پديده رانت که يک آسيب سياسي، اقتصادي و اجتماعي در چارچوب يک نظريه از ناحيه دانشمندان غربي امروزه مطرح شده است ، حضرت علي (ع ) آن را صدها سال قبل نفي کرده و آثار مخرب آن را بيان نموده است و راه هاي مبارزه با آن را نيز در عمل اجرايي کرده است ؛ لذا هدف نويسنده از نوشتن اين مقاله بررسي رانت و رانتخواي از منظر نهج البلاغه بوده ودر متن مقاله مسأله رانت ، مفهوم و راه هاي مقابله با آن را ارائه نموده است .
امام علي (ع )در نهج البلاغه از يک طرف از فقر به بدي ياد کرده ومردم را به کار وکسب درآمد دعوت نموده است و از جهت ديگر ويژه خواري را نفيکرده و به ترويج فرهنگ کار توليدي تأکيد ميکند؛ که چند نمونه در ذيل بيان ميگردد: ١- توجه به درآمدهاي عمومي وماليات دولتي يکي از شاخص هاي دولت رانتي(حامي پروري) از بين اقشار جامعه است ، که در فکر پيشرفت جامعه نيست با بذل و بخشش اموال عمومي انجام ميگردد که نمونه آن را در حکومت معاويه بوضوح ميتوان مشاهده نمود، برعکس اميرالمؤمنين (ع ) که توجه ويژه به عمران وآباداني وهم چنين درفکررفاه عمومي جامعه بودند بدون اينکه گروهيرا بر گروهي ديگر برتري بدهد، حتي دشمنان را نيز از حقوق اجتماعيش محروم نميکردند (همان ).
٢- نفي ويژه خواري حاکمان وآقا زاده ها يکي از وجوه رانتخواري استفاده نابجا ازموقعيت ومناصب عمومي و وابستگي فاميلي به افراد صاحب مقام است ، از اين جهت بود که وقتي حضرت به حکومت رسيد، تمامي امتيازات واموالي را که خليفه سوم به نزديکان خود داده بود، همه را به خزانه عمومي مسلمانان بازگرداند؛ امام نسبت به زندگي خصوصي واليان و فرمانداران بسيار حساس بوده اند، علتش را نيز بيان ميکند: اگرفرمانداري بدنبال هواي نفساني و خواسته هاي شخصي خود باشد، اين کار وي را از عدالت دور نگه ميدارد(نهج البلاغه ، نامه ٥٩).