چکیده:
توحید فعالیء باور به این است که هر چیزی در جهان اتفاق میافتده حتی افعال دیگر موجودات, فعل خدا است. با
توجه به توحید آفعالی هر عملی که از هر موجودی سر میزند. با نیرو و اراده خدا انجام میشود. علمای مسلمان بر توحید
افعالی دلایل عقلی و قرآنی مطرح کردهاند. از جمله آنها آیاتی است که در آنها خداوند آفریننده همه چیز معرفی شده است.
مفسران به دلیل مذهب فکری خود جیری» تفویضی و یا شیعی هستند لذا در تفسیر آیات توحید افعالی آراء گوناگونی پیدا
کردهاند که باید بررسی شود. اشاعره با استناد به توحید افعالی؛ انسان را موجودی مختار نمیدانند. معتزله توحید افعالی را
میپذیرند؛ اما افعال اختیاری انسان را فعل خدا نمیدانند و فقط به خود انسان نسبت میدهند. شیعیان امامیه هردو دیدگاه
را نادرست میدانند و براین باورند که توحید افعالی با اختیار انسان ناسازگار نیست. آنها افعال اختیاری انسان را در طول
فعل خداوند میدانند و آنها را هم به خدا و هم به انسان نسبت میدهند.
توحید در خالقیت و توحید در ربوبیّت از اقسام توحید افعالی و توکل بر خدا و توحید در عبادت از آثار توحید افعالی به
شمار میروند
Unity of Divine Acts : It is believed that everything that happens
in the world, even the actions of other beings, is the action of God.
According to the unity of Divine acts, every action from every being
is done by the power and will of God. Muslim scholars have
given rational and Qur’anic reasons for the unity of Divine acts.
Among them are the verses in which God is introduced as the Creator
of all things. Due to their school of thought, the commentators
are either compulsive (Jabri), delegated (Tafvizi) or Shiite, so they
have various opinions in interpreting the verses of unity of Divine
acts, which should be examined. The Ash’arites, considering the
unity of Divine acts, do not consider man as an independent being.
The Mu’tazilites accept the unity of Divine acts but do not consider
the voluntary actions of man as the act of God and attribute
them only to man himself. Imami Shiites consider both views to
be incorrect and believe that the unity of Divine acts is not incompatible
with human free will. They consider the voluntary actions
of man in line with the action of God and attribute them to both
God and man. Monotheism in creation and monotheism in Lordship
are the types of unity of Divine acts and reliance on God and
monotheism in worship are the effects of unity of Divine acts.
خلاصه ماشینی:
يکي ديگر از آياتي که در اين زمينه مي توان اشاره کرد آيه ٢٤ سوره کهف است که در تفسير نمونه ذيل اين آيه فرموده اند: جمله «ان شاء الله » نه تنها یک نوع ادب دربرابر خداوند بلکه بيان اين حقيقت است که ما چيزي از جانب خود نداريم و همه از جانب خداوند است که مستقل بالذات است و تا اراده او نباشد چيزي تحقق نمي يابد که اين همان مفهوم توحيد افعالي است که در عين وجود اختيار و اراده انسان ، وجود هر چيز و هرکار به مشيت خدا وابسته است .
(مکارم شيرازي ، ١٣٧١، ج ١٢، ص ٣٩٨) اما در تفاسير سلفيه صرف گفتن جمله (ان شاء الله ) براي افعال زمان آينده تريسف شده مثلا ابوبکر الجزائري در تفسير خود ذيل عبارت آورده : (اي الا ان تقول ان شاء الله ، اي لا تقل يا محمد في شأن تريد فعله مستقبلا اي سافعل کذا الا أن تقول ان شاء الله )(الجزائري ، ج ٣، ص ٢٥٠) ٢- آياتي که تأثير خداوند را در کل هستي متذکر شده و خداوند را تنها خالق و موجد اشياء دانسته و همه پديده ها را به او نسبت مي دهد و به عنوان نمونه به تعدادي از اين پديده ها اشاره کرده و آنها را «فعل خدا» مي داند از جمله : خلقت آسمانها، زمين ، خورشيد، ماه ، ستارگان ، شب و روز، درياها و کوهها را به خدا نسبت مي دهد.