چکیده:
یکی از رویکردهای مهم در مطالعات فقهی، توجه به مقاصد شریعت در احکام شرعی است، یعنی توجه به ملاکات و علل وضع احکام و نیز مصالح و مفاسد آن از منظر قانونگذار اسلام به گونهای که آن مقاصد و علل احکام با روح کلی شریعت اسلام منافات نداشته باشد. بر اساس مقاصد کلی شریعت در نکاح که عبارت است از تشکیل خانواده، تولید نسل و انشاء صورت انسانی نه اطفای شهوت حیوانی و مقاصد جزیی شریعت در نفقه که عبارت است از تأمین نیازمندی های زن در خانواده، می توان گفت که اولاً: نفقه همسر به عنوان تکلیف یک جانبه بر عهده شوهر بوده و فقط نشوز زوجه مانع استمرار آن است. ثانیا: نفقه زوجه عبارت است از تامین نیازهای مادی، بهداشتی، معنوی، روانی، علمی و آموزشی او در راستای استحکام نظام خانواده و تربیت صحیح فرزندان، از این رو تعیین نفقه در مسائل مادی مانند مسکن، لباس و غذا از باب طریقیت بوده و فی نفسه موضوعیت ندارد. ثالثاً: نفقه زوجه به عنوان هدف میانی یعنی دنیوی مطرح بوده نه هدف اصلی و اخروی.
One of the important approaches in jurisprudential studies is to pay attention to the aims of the shari'a in the religious law, namely, to pay attention to the criteria and causes of the sentence, as well as its expedients and corruptness from the perspective of the legislator of islam. In such a way that purposes and causes of the sentences, not have constradictions with general nature of sharia of islam. According to the general aims of the shari'a in marriage, which is the formation of the family, the production of the generation and the creation of the human face, is not the livelihood and lust of the animal, and the partial purposes of the shari'a is in alimony, which is the provision of women's needs in the family. It can be said that first, alimony of spouse as a unilaterally duty is responsible for husband and only the disobedience of the wife prevents of countinuing. The alimony of the woman is related to the supply of material needs, health, spiritual, psychological, scientific and educational support to the strengthening of the family system and the proper education of children. Therefore, the determination of alimony in material matters such as housing, clothing and food is through tarighah and does not matter.
خلاصه ماشینی:
اما آنچه مهم است بدان توجه شود اين است که آيا شرط عدم نفقه در نکاح دائم صحيح است ؟ آيا نيازهاي زن به نفقه به عنوان همسر و مادر فرزندان ، فقط در مسائل مادي است يا اين که قلمرو آن موسع بوده و شامل امور بهداشتي، معنوي، رواني، علمي و آموزشي نيز ميشود ؟ با توجه به مقاصد کلي شريعت در نکاح که همان تشکيل خانواده ، توليد نسل سالم و تربيت صحيح فرزندان است و نيز مقاصد جزئي شريعت در نفقه زوجه که رفع نيازمندي هاي او در محيط خانواده است ، توافق بين زوجين در مورد شرط عدم نفقه صحيح نبوده و نفقه زوجه شامل همه آن مواردي است که مرد به دليل وظايفي که بر عهده اوست ، بايد آن را تامين نمايد، چه وظايف پايه اي مانند تامين نيازهاي اوليه مثل خوراک، پوشاک، مسکن ، امنيت و مراقبت هاي بهداشتي و چه وظايف تکميلي- تربيتي مانند فراهم - آوردن آموزش و کمال خانواده ، رشد و ارتقاء معنويت و تامين محبت و تکريم متقابل .
علامه محمد تقي مجلسي در کتاب فقه خود (١٤٠٠ ،٢٠٠) و پسرش محمد باقر مجلسي در"" مراه العقول ""(١٤٠٤،١٠، ٦٧) و فاضل مقداد در مقدمه کتاب فقهي خود ""التنقيح الرائع ""(١٤٠٤، ١٢-١٦)مقاصد ضروري را حفظ دين ، حفظ نفس ، حفظ عقل ، حفظ نسل (فروج ) و حفظ مال محصور کرده و رعايت اين مقاصد را در شريعت تمام پيامبران لازم و ضروري دانسته اند و فقها نيز در استنباط حکم بسياري از مسايل مستحدثه که نص خاصي در مورد آن وجود ندارد، از مقاصد ضروري که در جهت مصلحت مردم و جامعه است استفاده کرده اند.