چکیده:
ایالت کرمان در طول ادوار مختلف تاریخ خود، همواره یکی از مناطق منحصربهفرد در تجمّع پیروان ادیان، فرقهها و مذاهب گوناگون است. در این میان تاریخ حضور شیعیان اسماعیلی در این ایالت و شرح تلاشها و جنبشهای آنان جهت کسب قدرت سیاسی کرمان، از مسائل مهم و نیازمند واکاوی است؛ لذا جستار حاضر با کاربستِ روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن بررسیِ چرایی و چگونگیِ روندِ تحولات سیاسی، امنیتی و نظامی جنبشِ اسماعیلیان در ایالت کرمان تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که روند چالشهای اسماعیلیان کرمان جهت دستیابی به اقتدار سیاسی- نظامی چگونه بوده است؟ اهمیت و ضرورتِ انجام این پژوهش ازآنروست که برخلاف تحقیقات پیشین، فقط از دریچهی فکری و مذهبی بدین فرقه نپرداخته؛ بلکه کوشیده است رویکرد امنیتی و نظامی قدرتگیری آنان را نیز مورد واکاوی قرار داده و استحکامات دفاعیِ آنها را نیز معرفی نماید. یافتهها نشان میدهد اسماعیلیان ساکن کرمان در طول دورهی موردبررسی در این پژوهش، سه مرحله را پشت سر نهادهاند؛ مرحله اول بهواسطه تلاشهای مخفیانه و آشکار خود در جهت کسب قدرت سیاسی به درگیریهای نظامی و سرکوب شدید آنان انجامید، مرحله دوم بهواسطه شرایط سیاسی ـ مذهبیِ پیشآمده مجبور به تقیه شدند و درنهایت در مرحله سوم توانستند برای چندی در رأس قدرت سیاسی این ایالت قرار گیرند.
Kerman province has always been a unique region in gathering the followers of religions and sects. The presence of Ismaili Shiites in this province and the history of their efforts to obtain the political power of Kerman are of critical importance that demand investigation. Therefore, taking a descriptive-analytical approach, while looking into the why and how of the political, security and military developments of the Ismaili movement in Kerman province, this study tried to illuminate the process of the challenges faced by the Ismailis of Kerman in gaining political-military power. The importance and the necessity of this research is due to the fact that, unlike previous studies, it has not dealt with this sect only from the intellectual and religious perspective; rather, it has sought to explore their security and military approach to seizing power, and to introduce their defensive fortifications. The findings show that the Ismailis residing in Kerman passed three stages during the period investigated in this study. In the first stage, due to their secret and visible efforts to gain political power, they were engaged in military conflicts and were severely repressed. In the second stage, they had to hide their beliefs because of the unfavorable political-religious situation. And finally in the third stage, they succeeded to be in power for some years.
خلاصه ماشینی:
یافته ها نشان میدهد اسماعیلیان ساکن کرمان در طول دوره ی موردبررسی در این پژوهش ، سه مرحله را پشت سر نهاده اند؛ مرحله اول به واسطه تلاش های مخفیانه و آشکار خود در جهت کسب قدرت سیاسی به درگیریهای نظامی و سرکوب شدید آنان انجامید، مرحله دوم به واسطه شرایط سیاسی ـ مذهبی پیش آمده مجبور به تقیه شدند و درنهایت در مرحله سوم توانستند برای چندی در رأس قدرت سیاسی این ایالت قرار گیرند.
پژوهش حاضر بر آن است تا پاسخی درخور برای پرسش های ذیل بیابد: ١ـ چه زمینه هایی سبب حضور شمار قابل توجهی از شیعیان اسماعیلی در کرمان شد؟ ٢ـ چگونه و در چه مواقعی و تا چه اندازه اسماعیلیان کرمان توانستند قدرت سیاسی ـ نظامی این ایالت را در دست گیرند و استحکامات نظامی آنان چه بود؟ ٣ـ رویکرد جامعه ی مسلمان کرمان در مواجهه با این گروه چگونه بود و چه تأثیری در پیروزیها و ناکامیهای آنان در عرصه ی سیاست داشت ؟ پیشینه پژوهش بی شک پژوهش های متعددی در باب اسماعیلیه ایران انجام شده و بسیاری از جزییات مربوط این فرقه ، مورد واکاوی قرار گرفته است .
(683/2 :1362 از این رو پس از رحلت امام جعفر صادق (ع ) و در زمانی که اسماعیلیان برای جذب پیروان خود، چالش های سیاسی، امنیتی و نظامی سختی را در ایران آغاز کرده بودند؛ کرمان نیز یکی ازجمله مناطقی بود که هم به واسطه سابقه طولانی مدت حضور شیعیان و به تبع آن رواج اندیشه های شیعی در آن ، و هم به واسطه کثرت جمعیت مناطق شیعه نشین خود به یکی از شهرهای هدف داعیان اسماعیلی تبدیل گشت .