چکیده:
تعامل اجتماعی از مهمترین علل بقای انسانی به شمار میرود؛ دین مبین اسلام برای تمام ابعاد انسانی به خصوص تعاملات اجتماعی اهتمام ویژهای ورزیده است، بدون شک هیچ دینی در میان ادیان به اندازه اسلام؛ احکام، قوانین و نگاه خاصی به بعد اجتماعی حیات انسانی نداشته است. اکثریت آیات قرآن کریم به نحوه کنش جمعی انسانها اشاره دارند، ائمه اطهار علیهم السلام هم در ابعاد مختلف علمی و عملی به این مهم پرداختند. بدین اهمیت پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی به واکاوی تعاملات اجتماعی سبط اکبر حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام میپردازد. یافتههای پژوهش حاصل آن است که امام حسن مجتبی علیه السلام در تعامل با دیگران تلاش فراوانی را در ابعاد علمی و عملی نمودهاند، ایشان مصداق عملی آیات قرآن بودهاند، ایشان آنچه که خداوند متعال در قرآن به صورت نظری اشاره نموده است را به صورت عملی در زندگانی خویش گذشت، انفاق، نهی از مدح، پرهیز از بدی، خوش « پیاده کردهاند. از مصادیق عملی تعاملات اجتماعی ایشان میتوان به اشاره » برخوردی، آموزش وضوء، پاسخ نیکی، تواضع، عفو قاتل، شجاعت، صبر، خوش کلامی، صداقت، روش دوست یابی وغیره نمود. نتیجه آنکه دین مبین اسلام به تعامل اجتماعی اهتمام فوق العادهای دارد و برای مشاهده عینی نحوه به کاری گیری این
تعاملات باید به زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام مراجعه نمود.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر بحث تعاملات اجتماعی را در سیره عملی سبط اکبر حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام مورد واکاوی قرار داده است.
پس جبرئیل بر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نازل شد و بر آن حضرت مبارک باد گفت و گفت حق تعالی فرموده که این مولود را به اسم پسر هارون نام کن، حضرت فرمود: اسم پسر هارون چه بوده است؟ جبرئیل گفت: اسم او «شبر» بوده، حضرت فرمود: زبان من عربی است، جبرئیل گفت: او را «حسن» نام کن (چنین روایتی برای نامگذاری امام حسین علیه السلام هم نقل شده است) (کلینی، 1401ق، ج6، ص33).
در این هنگام امام حسن علیه السلام بین مردم آمد و فرمود: امیرالمومنین علیه السلام جانشینی شایسته و بردبار به جا گذاشته است (بلاذری، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۸)، در اینجا بود که مردم با ایشان برای خلافت بیعت کردند (یعقوبی، 1389ش، ج۲، ص۲۱۴؛ طبری، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۱۵۸).
تا به حال تو و پدرت مبغوض ترین خلق خدا در نزد من بودید، امّا الان تو بهترین خلق خدا نزد من می باشی و اثاث و لوازم خود را به منزل امام حسن مجتبی علیه السلام برد و تا وقتی که در مدینه بود میهمان آن حضرت و از معتقدان به محبت او گردید (ابن شهر آشوب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۹؛ مجلسی، 1403ق، ج43، ص344).
پنجم: خوش برخوردی روزی یکی از دوستان شوخ طبع امام حسن مجتبی علیه السلام نزد ایشان رسید و امام علیه السلام فرمود: شب را چگونه صبح کردی؟ او در جواب گفت: یابن رسول الله!